Maand: januari 2024

De Watersnoodramp van 1953

1 februari 2024

 

— De Watersnoodramp (1953) —
In 1953 waren wij, de oorlogsborelingen van 1943, precies 10 jaar jong en al een tijdje schoolplichtig. Met onze leraars op school beleefden we, met de hulp van een schaarse krant en een radio (van tv was omzeggens nog geen sprake), het verloop van de waterramp in Nederland, onze naaste buren.
Dijkdoorbraak in de Alblasserwaard bij Papendrecht (Nationaal Archief)

* In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 voltrok zich de Watersnoodramp. Er was springtij en door een noordwesterstorm steeg het water snel en overstroomden grote delen van de Nederlandse provincies Zeeland en West-Brabant en de Zuid-Hollandse eilanden. De ramp kostte aan meer dan 1 800 mensen het leven.

* Wat was er gebeurd? Zaterdagmiddag, 31 januari 1953 stak er een stevige wind op. Het KNMI waarschuwde op de radio meteen voor een tijdelijk zware storm die kon leiden tot gevaarlijk hoog water.

* Veel haalde de waarschuwing niet uit, want … de meeste waterschappen waren niet eens geabonneerd op de dienst voor stormwaarschuwingen en bovendien had niet iedereen in die midden vijftiger jaren een radio of telefoon, laat staan een tv. Men wachtte  dus vrij rustig af. In de Lage Landen kon men tegen een stootje van de elementen…dacht men toch.

* Maar omdat de storm langzaam maar zeker uitgroeide tot een heuse noordwester van windkracht tien (orkaankracht) raakten steeds meer schepen op de woelige Noordzee in nood. Het verwachte eb bleef uit. Het water stond even later even hoog als bij vloed. En dat terwijl de echte vloed nog moest komen.

* Het werd een springvloed en …het water zou nog hoger komen te staan.

* Voorlopig ging het nog om een zogenaamd lage springvloed’ waarbij men eigenlijk nog van geluk mocht spreken.

* Twee weken later was er sprake van hoge springvloed en zou het water nog 40 centimeter hoger komen.

* Zaterdagavond werden op vele plaatsen dijkwachten opgesteld om de dijken blijvend in de gaten te houden.

* Langs de havens werden vloedplanken, die half verrot bleken te zijn, bevestigd, maar ook die konden het hoge water niet intomen, laat staan tegenhouden… Het werd een ramp, een catastrofe waarover nu , vanaf 1 februari 2014 , nog steeds gesproken wordt.

 

** Lees hieronder verder over de watersnoodramp van 1953…

Lees ook: Watersnoodramp (1953) – Een rampzalige stormvloed

Boek: Atlas van de watersnood 1953
Boek: 1953 – Rik Launspach

Beelden van de Watersnoodramp

Bloody Sunday (30 januari 1972)

&
Bloody Sunday muurschildering in Derry
Bloody Sunday muurschildering in Derry (CC BY-SA 4.0 – Payton Walton – wiki)

De benaming ‘Bloody Sunday’ of ‘Bloedige Zondag’ slaat op een dramatische gebeurtenis, een soort guerrillaoorlog bevochten op 30 januari 1972 in Noord-Ierland.

* Tijdens een demonstratie in de Noord-Ierse stad Londonderry (kortweg Derry ) werden die dag veertien 14 mensen gedood. Erg veel voor een stadje als Derry. Wat waren de oorzaken van dit bloedbad? En waren er gevolgen van Bloody Sunday?

‘The Troubles’ : burgeroorlog in Noord-Ierland 1968-1998

Bloody Sunday, U2
Bloody Sunday, U2

* De gebeurtenis ‘Bloody Sunday’, treffend bezongen door de band U2 in het gelijknamige nummer, maakte deel uit van   (1968-1998), een burgeroorlog in Noord-Ierland die dertig jaar duurde. Ook gekend als het Northern Ireland Conflict.

* De wortels van het conflict gingen terug tot de jaren 1919-1923. Toen maakte Ierland zich los van het Britse Rijk en werd een zelfstandige republiek. Ulster, het noordelijke deel, werd een Britse provincie.

* Tijdens The Troubles, van 1968 tot 1998, laaiden de tegenstellingen in Noord-Ierland op tot regelrecht geweld.

* Aan de ene kant stonden de Unionisten (ook loyalisten genoemd), die overwegend protestants waren en die wilden dat Noord-Ierland een Britse provincie bleef. De andere partij waren de Nationalisten (ook een deel republikeinen).

* De Nationalisten waren vooral katholiek en wilden dat Noord-Ierland bij de overwegend katholieke Republiek Ierland zou behoren.

* Het Britse leger steunde de Unionisten, terwijl het Ierse Republikeinse leger, beter bekend als de IRA, de nationalistische zaak diende.

* Vanaf 1969 escaleerden de spanningen tussen het leger aan de ene kant en de IRA aan de andere kant. De Britse overheid stuurde legereenheden naar Noord-Ierland om de nationalistische activiteiten van IRA-zijde te minimaliseren.

* In een soort guerrillaoorlog bevochten beide kampen elkaar via straatgevechten, bomaanslagen, sluipschutters en wegblokkades.

* Het dertig jaar durende conflict kostte aan zowat 3 600 mensen het leven. Circa 30 000 mensen werden gewond.

Thomas Edison en … de gloeilamp (1880)

Edison en een ontwerptekening van zijn gloeilamp

Op 27 januari 1880 ontving de Amerikaanse zakenman en uitvinder Thomas Alva Edison (1847-1931) het patent op … de gloeilamp. Die had hij toen al 1 jaar uitgevonden en was al haast even lang in gebruik. De wereld had een grote versnelling bijgetrokken…

Eerste model van de gloeilamp van Edison

* Edison was niet alleen uitvinder, hij was ook een groot zakenman.

* In totaal wist hij meer dan tweeduizend uitvindingen op zijn naam te brengen. De meeste daarvan waren niet eens helemaal van hemzelf.

* Vaak kocht hij uitvindingen die hij, als ze bruikbaar bleken, perfectioneerde en op zijn naam liet zetten.

* Nadat Edison de fonograaf had ontwikkeld, richtte Edison zich voornamelijk op de uitvinding van … de gloeilamp. Hij wou de nachten van de wereld helemaal oplichten, want die vond hij, en de meeste aardbewoners met hem, echt te donker.

* Ook de Brit Sir Joseph Swan was het daarmee al jaren voor hem volledig eens. Al zeker twintig jaar zocht Swan een draad die niet snel zou doorbranden … het grootste obstakel op weg naar … de gloeilamp en… meer licht in de wereld..

* Edison , die snel doorhad waar het grote probleem van Swan lag, besteedde vanaf dan erg veel tijd aan het maken van zulke draad…

* Joseph Swan bleef Edison evenwel voor. Swan werd daarmee de eerste persoon in de geschiedenis die een gloeilamp liet branden. Maar…Edison verbeterde het concept weldra verder.

* Edison begreep immers snel dat er een dubbel bedradingssysteem gebruikt moest worden zodat de stroomkring niet onderbroken werd als de lamp uitgeschakeld werd.

* In 1879 werd de gloeilamp van Edison voor het eerst in het openbaar ontstoken. De   New York Herald schreef over die lamp het volgende …Hij maakt licht, zonder gas of vuur, goedkoper dan olie.

* Tien jaar later werd de gloeilamp van Edison geëxposeerd op de wereldtentoonstelling van Parijs (1889)en kenbaar gemaakt aan het grote publiek.

* Als summum van die tentoonstelling werd de Eiffeltoren verlicht door duizenden Edisonlampen.

* De Fransen waren onder de indruk en riepen Edison uit tot ‘het grootste geniale licht aller tijden’.

* De Franse president verleende hem toegang tot de ‘Orde van het Legioen van Eer’.

* De uitvinding van Edison bleek nog meer bruikbaar. De allereerste elektriciteitscentrale die ooit in New York werd gebouwd, was helemaal op Edisons uitvinding gebaseerd. De wereld volgde …

De Wannseeconferentie (1942)

Villa Marlier, locatie van de Wannseeconferentie

***   Op 20 januari 1942 komen verschillende Duitse nationaal-socialistische leiders bijeen in Wannsee, een plaatsje bij Berlijn. Tijdens deze zogenaamde Wannseeconferentie wordt een ‘definitieve oplossing van het Jodenvraagstuk’ geformuleerd.

* Aan de conferentie nemen o.m. Duitse leiders als Reinhard Heydrich, Adolf Eichmann en Heinrich Müller deel. Verder zijn er veel SS-officieren en verschillende ambtenaren van hoge ministeries aanwezig. In 1941 werd al besloten dat de Joden definitief uitgeroeid moeten worden.

Eichmann tijdens zijn proces in Israël
Eichmann tijdens zijn proces in Israël

* Tijdens de conferentie wordt een definitief plan opgesteld. Er wordt onder meer bepaald welke methodes het meest geschikt zijn voor het vermoorden van grote aantallen Joden en …men bekijkt welke gebieden het eerst moeten ‘gezuiverd’ worden .* Na de Wannseeconferentie krijgt Adolf Eichmann de opdracht de deportatie en vernietiging van de Joden voor te bereiden en uit te voeren.

* Hij wordt daarom ook wel de architect van de Holocaust genoemd. Veel van wat tijdens de conferentie wordt besproken, wordt ook bekend tijdens de verhoren van Eichmann in Israël, in … 1961. Eichmann wordt dan ter dood veroordeeld.

** Meer informatie: De Wannseeconferentie en de ‘oplossing’ van het ‘Jodenvraagstuk’

Reinier Paping wint zwaarste Elfstedentocht ooit

1963 de twaalfde Elfstedentocht

 

In Nederland , het ijsgekland bij uitstek, werd op 18 januari 1963, intussen al 61 jaar geleden, de zwaarste Elfstedentocht aller tijden gereden. Bij de start vroor het nog liefst (-)18 graden. Door de harde, stormachtige oostenwind lag de gevoelstemperatuur echter nog een stuk lager.

Reinier Paping tijdens de Elfstedentocht van 1963
Reinier Paping tijdens de Elfstedentocht van 1963

* De legendarische tocht werd gewonnen door de Nederlandse hardrijder Reinier Paping uit Ommen.

* Paping deed bijna elf uur over de ongeveer 200 kilometer lange tocht.

* Slechts 57 van de 568 wedstrijdrijders bereikten de finish door binnen de vereiste twee uur na de winnaar binnen te komen.

* Onder de toerrijders was het slagveld nog veel groter. Van de 9 294 deelnemers ontvingen slechts 69 schaatsers het begeerde Elfstedenkruisje.

* De winter van 1963 was de allerstrengste van de 20ste eeuw. Enkele weken na de beroemde Elfstedentocht werd er ook nog nog een autorally gehouden op het IJsselmeer. In niets te vergelijken met de schaatswedstrijd…

Robert Falcon Scott op de zuidpool (1912)

Robert Falcon Scott in zijn hut op Cape Evans (ca. 1911
Robert Falcon Scott werd vooral bekend voor zijn poging om als eerste mens de geografische zuidpool te bereiken.
17 Januari 1911 vertrok Scott met de Terra Nova, zijn poolvaarder voor een  expeditie naar de zuidpool. Onderweg ontving hij een telegram van die andere ontdekkingsreiziger …Roald Amundsen. De Noor vertelde hem dat ook ook hij op reis was naar de zuidpool. Scott kreeg dus concurrentie…

 

* De omstandigheden waren erg slecht voor Scott en zijn expeditieleden. Het ijs begon immers reeds te dooien en dat zou in grote mate de voettocht naar de zuidpool bemoeilijken.

* Halverwege januari kwamen Scott en zijn mannen eindelijk in de buurt van de zuidpool en … Een van de expeditieleden, Henry Bowers, zag iets wapperen in de verte…

* Het bleek een Noorse vlag te zijn. Roald Amundsen was hen voor geweest. De Britse reizigers arriveerden dus als tweede expeditie op de geografische zuidpool en troffen daar , behalve een vlag ook een telegram van … Roald Amundsen aan.

* Op de terugweg van de zuidpool overleden zowel Scott als de vier andere Britse expeditieleden. Enkele expeditieleden die achtergebleven waren in Cape Evans gingen op zoek en… troffen de expeditieleden Robert Falcon Scott, Henry Bowers en Edward Wilson dood in hun tent aan.

* De twee andere expeditieleden, Edgar Evans en Lawrence Oates, bleken al eerder te zijn overleden en werden nooit teruggevonden.

* In de tent van Robert Falcon Scott werd ook een dagboek gevonden. Op 29 maart 1912 schreef Scott hierin de laatste woorden …

“In Gods naam, denk aan onze nabestaanden.”

Zie ook – Lijst van ontdekkingsreizigers
…     en – Robert Falcon Scott en zijn reis naar de zuidpool

De verschrikkelijke tsaar Ivan IV

Ivan IV de Verschrikkelijke

Op 16 januari …1547 , vandaag 477 jaar geleden, werd Ivan Grozny de eerste tsaar van Rusland. In het westen is hij vooral bekend als Ivan de Verschrikkelijke.

Ivan de verschrikkelijke

* Ivan de Verschrikkelijke werd in 1530 geboren onder de naam Ivan Glinsky, als zoon van de Grootvorst Vasili III.

* Zijn vader overleed toen Ivan drie jaar oud was en zijn moeder, Jelena Glinsky, wordt daarop vorstin.

* Jelena veracht de Russische edellieden, de bojaren, en werd na vijf jaar – wellicht door deze bojaren – vermoord. Zo simpel ging dat er toen aan toe.

* De dan achtjarige Ivan werd meteen betrokken in de hevige machtsstrijd tussen twee bojaren-families… de Sjoejski’s en de Bjelski’s. Moord, martelingen en verbanningen waren in Rusland in die tijd aan de orde van de dag.

* De jonge leergierige en intelligente troonopvolger werd door de bojaren minachtend behandeld en aan zijn lot overgelaten. Hij en zijn doofstomme broer Yuri verhongeren bijna. Ivan ontwikkelt een haat tegen de bojaren, waarop hij later wraak zal nemen.

* Als Ivan 13 jaar oud is, is hij het beu en laat de usurpator Andrej Sjoejski – een bojaar die op illegale wijze de macht heeft gegrepen – opeten door hongerige jachthonden.

* Ivan heeft inmiddels de meedogenloosheid van de bojaren in zijn paleis overgenomen en slijt zijn dagen met drinken, het aftuigen van mensen en het verkrachten van vrouwen die hij vervolgens laat ophangen, levend laat begraven of voor de beren gooit.)

* Op 16 januari 1547 laat hij zich tot tsaar kronen, een nog hogere rang dan zijn vader die Grootvorst was. In datzelfde jaar ook trouwt hij met Anastasia Romanov, een deugdzame vrouw, vermoedelijk zijn enige liefde, die zijn wreedheid enigszins in toom weet te houden.

*** Lees hier nog meer over Ivan IV de Verschrikkelijke .