De bouw van het Panamakanaal

1 januari … 1881
Het Panamakanaal wordt werkelijkheid

 

Aanleg van het Panamakanaal
Aanleg van het Panamakanaal

Op 1 januari 1881 werd een begin gemaakt met de aanleg van het Panamakanaal. Een 81 kilometer lang kanaal in Panama dat de Atlantische Oceaan verbindt met de Stille Oceaan.

* Voor de aanleg van het Panamakanaal was een scheepsreis van bv. New York naar San Francisco een hele onderneming.

* Om van het aan de oostkust van Amerika gelegen New York naar San Francisco te varen, moest men om de zuidelijkste kaap van Zuid-Amerika, Kaap Hoorn, heen. Een afstand van 21 000 kilometer die indertijd zeker een maand duurde. Een snellere verbinding was meer dan gewenst …

* In 1870 reeds stuurde de Amerikaanse marine twee schepen naar Panama, toen nog een stuk van Colombia, om op zoek te gaan naar de geschikte plek voor het graven van een kanaal dat de zeereis van New York naar San Francisco enorm zou verkorten. Tot ongeveer 8.000 kilometer zelfs.

* Het aanleggen van een dergelijk kanaal was in die jaren echter geen eenvoudige opgave. Op het smalste punt moest nog een afstand van 45 kilometer afgelegd worden en … grote delen van het gebied waren moeilijk, tot slecht toegankelijk.

* Maar moeilijk of niet …

* In de plaats van het nieuwe jaar te vieren, begonnen de overwegend Franse werklui op 1 januari 1881 met de aanleg van het immens groot kanaal, onder leiding van bouwmeester Ferdinand de Lesseps die eerder al verantwoordelijk was voor de aanleg van het Suezkanaal in Egypte.

*** Lees hier verder over de geschiedenis van het Panamakanaal

MAISOOGST ANNO 2022

Vanmiddag waren we in Schoot de gelukkige getuigen van moderne landbouw. Binnen de kortste keren slaagden een monster met verraderlijke rode tanden en een tractor met oplegger erin om het laatste deel van een groot maïsveld helemaal te zuiveren. Terwijl de tractor al onderweg was met zijn buit, plooide het monster zijn componenten samen tot een luguber geheel en vertrok ook. Op weg naar een ander veld…Modern? Beslist.

Wat een schril contrast ook met de jaren ’60 van vorige eeuw toen wij , studentjes, in Genappe vakantiegeld gingen verdienen met erwten dorsen voor conservenfirma Marie-Thumas. Met dagen van minstens 10u gaffel in de hand. Voltooid verleden tijd, en maar goed ook.

Maîs was in de jaren ’60 nog niet aan de orde, gewoon omdat de machines ontbraken om te oogsten. Walenwerk was toen nog louter handwerk.

Het weer op 18 juli … 2021

.

Dag op dag èèn jaar geleden hadden wij in Laakdal en omliggende dorpen te kampen met … wateroverlast. Her en der traden de Laken uit hun oevers. Weiden veranderen in zomerse plages , met als uitschieter de al vaak geteisterde veeboerderij van het paar Van Lommel-Lambrechts in Blaardonk. Ook bij de Reymekes, de andere boeren in Blaardonk, stonden koeien hun poten te wassen in het regen- en Laakwater.

.

.

Dat maakte dat het gros van de melkkoeien op stal moest blijven en het met extra (winters) voedsel moest stellen. Boeren zijn vaak de eerste slachtoffers van de grillige natuur. Maar niets kan ze echt breken!

.

FRANS COOLS BOUWDE HET Atomium

Op 18 maart 1958 werd het Atomium in Brussel voltooid. Het monument is te vinden in het Heizelpark en werd net voor de opening van de  Wereldtentoonstelling ‘Expo58’ onthuld.

*** Negentien (19) maanden hebben Looienaar Frans Cools en zijn mannen, werknemers van het staalconstructiebedrijf Ateliers de Jambes-Namur, erover gedaan om het Atomium te bouwen. Een stalen gevaarte van 102 meter hoog en 2.400 ton zwaar.

** Met dank aan HN voor een deel van de reportage van 15 april 2008 – schrijver niet gevonden. Wel een aantal boeiende passages uit zijn werk …**

* Ingenieur André Waterkeyn mag dan wel het Atomium getekend hebben, hij heeft er nooit zijn handen aan vuil gemaakt. Dat hebben de arbeiders gedaan die het gevaarte van 2.400 ton bol na bol in de hemel hebben gehangen. Frans Cools (79 in 2008) uit Tessenderlo was de werfleider van het Atomium.

* Negentien maanden lang was hij op de werf in de weer, dag en nacht (of het scheelt niet veel).

* Op donderdag 17 april 1958 om twee uur ‘s morgens was het imposante bouwwerk klaar, alleen het asfalt rondom moest nog worden gelegd.

* Enkele uren later, om negen uur ‘s morgens, opende koning Boudewijn de Wereldtentoonstelling. Hij schudde handjes met de man die de laatste hand had gelegd aan het Atomium. Dat was – wat dacht u – niet Frans Cools, maar die kerel met zijn asfaltmachine…

* Hoe komt een jonge arbeider uit de Kempen op de werf van het Atomium terecht?, vroeg de journalist van HN.

Bij Les Ateliers de Jambes-Namur zochten ze jonge mensen voor de  metaalbouw wilden leren om er te werken. Frans Cools slaagde glansrijk en werd werfleider.

* In 1954 reeds werd Frans als werfleider naar Belgisch Congo gestuurd, om er een 780meter lange brug te leggen over de Congostroom .

* In 1955 kwam de technische directeur van Jambes-Namur naar Congo. Met een vaag schemaatje van het Atomium.

Frans Cools destijds : “Hij vroeg me op de man af of ik het Atomium wilde bouwen. Ja, dus. In 1956 heb ik gauw nog een schachttoren gebouwd voor de mijn van Zwartberg en daarna zijn we aan dat Atomium begonnen.”

 “Dat Atomium was …een ijzerkristal zoveel miljard keer vergroot. Ja, wie kon zich daar iets bij voorstellen? Op de eerste maquette bleek dat het uitvergrote ijzerkristal niet zelfstandig zou kunnen staan. Daarom heeft Waterkeyn er drie steunpoten bij getekend, de zogenaamde bipoden (waarin de buitentrappen werden verwerkt).”

  “Het Atomium bouwen was een avontuurlijke onderneming. De bouw hebben we, zonder kranen, helemaal van binnenuit gedaan. En zonder steigers!”

 “Het kon niet spectaculair genoeg zijn. Als we op grote hoogte aan de buitenkant van het Atomium moesten werken, zaten we met maximaal vier man in een bak die aan een winch hing. We hingen letterlijk aan een katrol en werden gewoon naar boven getrokken.”

“Hoogtevrees heb ik nooit gekend. Gelukkig niet. Eigenlijk waren we alpinisten. We klauterden van poutrel naar poutrel. We hebben nooit één accident gehad. Is dat niet verwonderlijk?”

– Heeft Frans Cools negentien volle maanden aan het Atomium gewerkt?

“Bah neen. Het gebeurde dat we twee maanden stillagen omdat de geprefabriceerde stukken die her en der voor ons in ateliers werden gemaakt, maar niet klaar geraakten. De laatste negen maanden heb ik wel non-stop gewerkt: weekdagen, weekends en feestdagen inbegrepen.”

* Alle dagen kwamen groepen mensen het Atomium in aanbouw bekijken.

Frans Cools:En koning Boudewijn! Hij kon er niet genoeg van krijgen. Hij  is zeven keer hier geweest. Altijd incognito.”

“Toen de Expo openging, was één bol aan de binnenkant nog niet helemaal in orde. Terwijl beneden duizenden mensen de ogen uit hun kop keken, zaten wij in die bol nog 23.000 bouten aan te schroeven. Meer nog. Omdat we niet meer met werfwagens het Expoterrein op mochten, moesten we die bouten en al ons materieel honderden meters te voet tot bij het Atomium brengen.”

“Mensen vragen mij wel eens of het mij verbaast dat het Atomium er vandaag nog staat. Het was toch gebouwd om ‘maar zes maanden’ mee te gaan? Ja, dat is waar. Maar we hebben toen de allerbeste materialen gebruikt. We hebben hoge weerstandsbouten gebruikt – géén klinknagels! – en gelast met in ons hoofd: dit mag niet kapot. Ja, we hebben gebouwd alsof het ging om een constructie voor de eeuwigheid.”

“Ik ben nog vaak teruggekeerd naar het Atomium, tijdens de Expo en ook daarna. Door het Atomium kreeg Jambes-Namur zoveel werk dat ze het bijna niet konden bijhouden. Ik heb nog veel werven gesuperviseerd, veel grotere werven. Die van het viaduct van Vilvoorde bijvoorbeeld. Maar ze waren nooit meer zo spectaculair als het Atomium.”

* “Intussen is het Atomium vernieuwd. Vooral aan de binnenkant is het niet meer zoals vroeger. De sfeer is een beetje weg. Ik heb het Atomium gebouwd, maar als ik het vandaag wil bezoeken, moet ik … een ticketje kopen.”  Ondank is ‘s werelds loon …

DE LAATSTE SMEDEN  VAN VEERLE

Ook de jaarkalender ‘met een hoek af ‘ heeft niet veel vellen meer om het lijf. Het jaar loopt nu echt op zijn laatste benen. De samensteller van de kalender had echter nog één item in petto waarvoor zeker ons ouder leespubliek sympathie kan opbrengen: het beroep van … smid.

* Uit mijn jeugd in Veerle ken ik twee smeden: Scholleke (Schollen) in de Kapellestraat en de Gille (Stijnen)aanvankelijk in het dorp hoek Makelstraat waar nu chique appartementen staan, later Diestsebaan.

* Hun stiel werd later overgenomen door hun zoon/zonen en kleinkinderen. Van het echte smeedwerk , met vaak ook één paard dat nieuwe hoefijzers moest krijgen, bleef toen al niet veel meer over. De trekpaarden zijn weg, tractors namen hun werk over.

* De laatste nazaten van zowel Schollen als Stijnen zijn inmiddels aan hun pensioen toe. De winkel van Schollen ging dicht en werd met de smidse van de aardbol geveegd. Het zoveelste flatgebouw in Veerle kwam in de plaats.

* Het einde van een stiel  die al vroeg in de wereldgeschiedenis begon. Je leest er alles over hieronder. Mijn foto’s dateren van 2 009. De smid van Bokrijk was een leraar in de beroepsschool met een enorme liefde voor zijn smidse in het domein. Veel leesgenot hieronder.