De ‘Muur van Hadrianus’
Noordgrens Romeinse Rijk
De Muur van Hadrianus werd gebouwd om de noordgrens van het door de Romeinen bezette deel van Engeland te beschermen tegen aanvallen van de Picten.
De Picten bewoonden het gebied dat later Schotland zou heten. De muur liep van de Solway Firth naar de Tyne tussen de huidige plaatsen Carlisle en Newcastle.
Keizer Hadrianus
De verdedigingswal is genoemd naar de opdrachtgever, de Romeinse keizer Hadrianus die van 117 tot 138 na Chr. regeerde. Onder zijn voorgangers werd het Romeinse Rijk steeds maar uitgebreid.
Hadrianus meende echter dat het imperium boven zijn krachten was gegroeid en de bodem van de schatkist in zicht kwam. Hij besloot dus tot het vastleggen van de rijksgrenzen.
Tussen Solway Firth en de Tyne zou de noordgrens van het Romeinse Rijk komen te liggen. Daar liet hij een stevige verdedigingslinie bouwen, de Muur van Hadrianus.
Vanaf 121 gaf hij op verschillende plaatsten opdrachten om de limes, de grens, te versterken.
Op het ogenblik dat keizer Hadrianus himself Engeland bezocht, stonden alleen nog maar enkele ‘milecastles’ en wachttorens overeind. Keizer Hadrianus zou zijn complete magnus opus echter nooit zien.
Verdedigingslinie
De Romeinen werkten ongeveer tien jaar aan de Muur van Hadrianus, de verdedigingsmuur. Al bij al was ‘de muur’ een meesterwerk van 118 kilometer lang, waaraan men 10 jaar werkte.
De ligging van de verdedigingslinie tussen Solway Firth en de Tyne komt nog grotendeels overeen met de huidige grens met Schotland. Op sommige plaatsen was de muur drie meter dik en vijf meter hoog.
Maar niet overal werd de muur van steen gebouwd. Ten westen van het huidige Irthing in Cumbria ontbrak kalksteen om specie te maken. De ingenieurs van Hadrianus pasten daar een mouw aan.
Op een ruw stenen fundament kwam een wal van plaggen, voorzien van een houten palissade. Alleen de wachttorens waren van steen.
Pas aan het einde van zijn regeerperiode gaf Hadrianus opdracht om ook deze plaggenmuur door een stenen muur te vervangen.
Forten
In de muur werden poorten aangebracht met een douanepost. Bij de muur bouwden de Romeinen 14 grote – en 80 kleinere forten. De Muur van Hadrianus werd bewaakt door 9 000 man.
Op de grens vonden regelmatig aanvallen plaats, waarbij de Romeinen ernstige verliezen leden. Engeland bleef evenwel tot 410 bezet.
Na het vertrek van de Romeinen werden grote delen van de muur afgebroken. De muurstenen dienden als bouwmateriaal voor huizen, kerken en kastelen. Tegenwoordig blijft nog zowat tien kilometer muur zichtbaar.
Cilurnum is het best bewaarde cavaleriefort in Engeland.
Pas in de 19de eeuw kwam er een gebouwtje bij waarin en waarrond de omvangrijkste collectie Romeinse beelden, altaren en gedenkstenen van Engeland te kijk staan.
Housestads, het voormalige Vercovicium, bij Bardon Mill in Northumberland wordt het best bewaarde Romeinse fort in Noord-Europa genoemd. Housesteads wordt tegenwoordig beheerd door English Heritage.
In de negentiende eeuw vond men er nog enkele tempels, maar nog beroemder werd dit fort door de vondst van … de latrine. Het was een twaalfzitter, waarop de soldaten gezellig keuvelend hun behoefte konden doen.
Ook bij dit fort bouwde men een museum. En wat meer is… in de museumwinkel is de tekening van de keuvelende soldaten in de latrine van Ronald Embleton de bestseller.
Toerisme
In de 19de eeuw ontstond meer dan gewone belangstelling voor de Muur van Hadrianus. Wandelaars, zoals William Hutton en Alfred Wainwright, beschreven de tocht langs de archeologische vindplaatsen. Ook deze publicaties lokten nieuwe belangstellenden.
Pas in 2003 werd het Hadrian’s Wall Path, de officiële wandelroute langs de Muur van Hadrianus een feit. De route is 135 kilometer lang. In 2007 kwam er nog een fietsroute bij , de Hadrian’s Cycleway.