pannenkoeken op ‘Maria-Lichtmis’
Vandaag 2 februari is het Maria-Lichtmis. Wat vieren we dan precies? En waarom doen we dat met pannenkoeken?
- Maria-Lichtmis wordt 40 dagen na de geboorte van Jezus gevierd, op 2 februari.
- Het feest verwijst naar een gebruik ten tijde van Jezus. Volgens de joodse wet (Leviticus 12) moest een pasgeboren jongen 40 dagen na de geboorte naar de tempel gebracht worden om aan het volk te worden getoond (bij meisjes 80 dagen) en te worden toegewijd aan God.
- Een andere benaming is ‘Feest van de Opdracht van de Heer’. Die is eigenlijk correcter, omdat de dag meer in het teken van Christus dan van Maria staat.
- Evangelist Lucas beschrijft hoe Maria en Jezus in de tempel worden opgewacht door Simeon en Hanna. Simeon had van de Heilige Geest de belofte gekregen dat hij niet zou sterven vooraleer hij de Messias had gezien.
Nu laat u, Heer, uw dienaar in vrede heengaan, zoals u hebt beloofd. Want met eigen ogen heb ik de redding gezien die u bewerkt hebt ten overstaan van alle volken: een licht dat geopenbaard wordt aan de heidenen en dat tot eer strekt van Israël, uw volk. (Lc 2,29-32)
- Het feest werd in 494 ingesteld door de toenmalige paus Gelasius.
- Op of rond 2 februari worden vaak ouders met dopelingen uit het voorbije jaar uitgenodigd in de kerk.
- Vanaf de 10de/11de eeuw wijdde men met Maria-Lichtmis kaarsen. Gelovigen kregen kaarsen mee naar huis om hen te behoeden voor onheil. Vandaar de naam Licht-mis. Het Franse ‘Fête de la Chandeleur’ en het Engelse ‘Candlemas Day’ verwijzen naar kaarsen.
- Traditioneel worden ter gelegenheid van deze dag pannenkoeken gebakken.
- 2 februari was vroeger één van de twee dagen waarop de plattelandsbevolking van werk of hoeve kon veranderen – de andere dag was 11 november (Sint-Maarten). Dat werd telkens ’s avonds gevierd met een soort haardkoeken, die later evolueerden naar pannenkoeken.
- De vorm en kleur van de pannenkoeken worden ook gezien als een verwijzing naar de zon en het licht. De traditie zegt dat wie met Lichtmis pannenkoeken eet een voorspoedig jaar zal hebben.
- Ich habe genug, de geliefde cantate van Johann Sebastian Bach, heeft het niet over de pannenkoeken maar heeft het ‘Feest van de Opdracht van de Heer’ als onderwerp.
- Ze is geschreven voor een bas-stem, dus vanuit het standpunt van de oude Simeon die ‘voldaan’ is of ‘genoeg heeft’ na het zien van Jezus in de tempel. Bach schreef ook over Simeon een cantate.
Bron: Leca, Kerknet Gezinspastoraal
TOEGIFT Davidsfondsvoorzitter Theo Winters stuurde me een filmpje , gemaakt door mijn broer Herman, hoe Ludo Helsen meer vertelt over pannenkoeken op Lichtmis. Vrouwtjes, houd uw panneke warm … drukken op rood. Aanbevolen…
Waarom pannenkoeken?
* Dat komt omdat de pannenkoek een beetje lijkt op de goudgele zon. Lichtmis is ook het feest dat net na de winter komt, na de kleine dood van de natuur. Het is dus logisch dat men dat viert met een kleine zonnige pannenkoek!
* Het woord stamt af van het oud Romeinse woord placenta, ronde platte koeken zoals zij die daar vroeger aten in plaats van gerezen brood.
* De Romeinse legers hebben die bereiding van die koeken verspreid over heel Europa. Placenta komt van het Latijnse/Griekse plakous wat letterlijk koek betekent. (en klinkt als placere wat behagen betekent).
* Het kaarsenritueel ter gelegenheid van Lichtmis gaat terug tot de 10de eeuw en werd pas in de 12de eeuw door Rome overgenomen. Kerkgangers namen gewijde kaarsen mee naar huis als beschermmiddel tegen onheil en tegenspoed.
* Men ging ervan uit dat Lichtmiskaarsen een geneeskundige kracht bezaten. Daarom lieten boeren druppels kaarsvet op zaaigoed vallen en ging men met een kaars rond in de stallen om vee van ziekten te vrijwaren.
* Donderde het, dan stak men een kaars aan en alvorens een nieuw huis te betrekken, liet men enkele druppels kaarsvet aan de vier hoeken neerdruppelen.
Lichtmis geldt als gedenkdag van de kaarsgieters.