Categorie: CULTUUR

De herfst begint op 1 én op 22 september

Op de ongemakkelijke banken van de lagere school leerden we destijds dat de herfst op 21 september begint. Net als ook de andere seizoenen op een 21 beginnen. Fout natuurlijk, wel gemakkelijk om te onthouden.

 

* De voorbije jaren startte de astro-herfst op 22 of 23 september. In de Gregoriaanse kalender is de astro-herfst nog nooit begonnen op 21 september.

* De herfst begint officieel pas op het moment dat de zon loodrecht op de evenaar staat. Op dat moment duren dag en nacht even lang. Maar de aardas staat niet recht, ze wijst naar de Poolster. Dat wil zeggen dat de aarde schuin staat in relatie tot de zon in een hoek van ongeveer 23 graden. Precies omwille van die schuine stand zijn dagen en nachten niet even lang.

* Die schuine stand kwam er omdat de aarde heel erg lang geleden in botsing kwam met een ander hemellichaam en uit koers werd geslagen. Die botsing zou trouwens ook het bestaan van de maan kunnen verklaren als stuk van de aarde. Geologische ontdekkingen op aarde en maan wijzen in die richting. Ze lijken helemaal identiek.

***  Weerkundigen hebben het over 1 september als de start van de meteorologische herfst en 30 november als einddag. Handig om  te rekenen en statistieken te maken. Een ‘gemakkelijkheidsoplossing’ als het ware.

* Dat is trouwens al sinds 1780 zo, toen de Societas Meteorologica Palatina een internationale afspraak maakte om steeds drie opeenvolgende kalendermaanden als één seizoen te beschouwen. Niet omdat er één of andere wetenschappelijke verklaring voor is. Het rekent gewoon gemakkelijker.

* De meteorologische seizoenen zijn vastgelegd op basis van een internationale overeenkomst. Deze seizoenen beginnen op volgende vaste data: 1 maart – lente / 1 juni – zomer / 1 september – herfst / 1 december – winter

 * Steeds worden drie opeenvolgende kalendermaanden als één seizoen beschouwd. Ze beginnen steeds op de eerste dag van de eerste maand en eindigen op de laatste dag van de derde maand.

* De astronomische seizoenen hebben daarentegen geen vaste data omdat ze afhankelijk zijn van de stand van de zon. Deze seizoensindeling is gebaseerd op de positie van de aarde ten opzichte van de zon. De seizoensverschillen ontstaan door de schuine stand van de as waar de aarde om draait.

** In de herfst valt de natuur a.h.w. stil. Van de lange dagen vol licht en groei glijden we langzaam maar zeker af naar de periode van echt korte dagen en een schijnbaar dode natuur. Bij gebrek aan licht houden de planten het ook een tijdje voor bekeken. Het wachten is nu op zowat  half januari eer we weer iets merken van alweer een nieuwe lente en een nieuw geluid.

1 sept in de geschiedenis

*  Koning Lodewijk XIV, de Zonnekoning van Frankrijk, overleed op 1 september 1715 op 76-jarige leeftijd in Versailles

*  Het Duitse leger viel op 1 september 1939 Polen binnen en daarmee begon de Tweede Wereldoorlog.

* Prins Frederik Hendrik van Oranje belegerde , met hulp van een Frans leger , op 8 juni 1635 de stad Tienen in het hertogdom Brabant. De Republiek had een overeenkomst met Frankrijk gesloten om samen de Zuidelijke Nederlanden te veroveren en dit gebied later te verdelen.
Lees verder: Inname van Tienen

En nog op 1 sept

  • 1257 – Opening van het Collège van Robert de Sorbon in Parijs, de toekomstige Sorbonne.
  • 1887 – Emile Berliner vraagt octrooi aan op de grammofoonplaat.
  • 1928 – De president van Albanië kroont zichzelf tot koning onder de naam Zog.
  • 1941 – Alle Joden ouder dan 6 jaar moeten in het gehele Duitse Rijk de Jodenster dragen.
  • 1956 – Het eerste Belgische televisiejournaal wordt gepresenteerd door Robert Stéphane.
  • 1985 – Het wrak van de Titanic wordt op 3800m diepte in Noorden van de Atlantische Oceaan ontdekt.

– lees & kijk door rood te drukken – m.dank a. Absolute figures –

mars op washington

Op 28 augustus 1963 werd de grootste protestmars uit de Amerikaanse geschiedenis gehouden. Tussen 200.000 en 300.000 mensen, voor driekwart met een donkere huidskleur, namen eraan deel. Want als dominee Martin Luther King je roept, blijf je niet thuiszitten, was de tendens onder de anti-apartheidsactivisten van toen.

Knipsel 11* Net als Gandhi voerde King geweldloze protesten voor gelijke burgerrechten voor blank en zwart. Aan de door hem georganiseerde stakingen en marsen namen vaak ook veel blanke Amerikanen deel. De jonge Bob Dylan, een adept van King, was er ook bij.

* De later legendarisch geworden ‘Mars op Washington’ eindigde op de trappen van het Lincoln Memorial . Daar hield King zijn memorabele speech ‘I have a dream’ waarin hij de hoop uitsprak dat mensen wel op hun gedrag maar niet op hun huidskleur beoordeeld zouden worden.

* De kracht van zijn beroemde rede sloeg niet alleen aan bij de deelnemers maar had/heeft een geweldige impact in de hele wereld. Want deze speech wordt terecht gezien als het hoogtepunt van de Amerikaanse burgerrechtenbeweging. Voor zijn toespraak kreeg King in 1964 de Nobelprijs voor de Vrede.

washington-abraham-lincoln-monument.1772.c712** Lang voor dominee King was president Lincoln al een iconische figuur voor de zwarte gemeenschap in Amerika.

Zijn imposant monument staat in Washington. Na het uitbreken van de Amerikaanse Burgeroorlog schafte Lincoln op 18 dec 1865 de mensonwaardige slavernij radicaal af. Daarom dus.

* Daarmee waren de raciale problemen echter niet opgelost. De slavernij bestond niet meer, maar de apartheid bleef de schande voor de Amerikaanse maatschappij.

Vooral in de zuidelijk staten bleef er nog geruime tijd een strikte rassenscheiding in scholen, kerken en winkels. Er waren ook nog aparte wachtrijen en toiletten. Zelfs met de bus reizen verliep gescheiden. Lees het volgende ook maar …

** Grote bekendheid verwierf King reeds in 1955. Toen weigerde de zwarte Rosa Parks haar plaats in de bus af te staan aan een blanke, wat verplicht was in de staat Alabama. De politie werd er bij geroepen en Parks kreeg een boete.

images109* Ze weigerde te betalen, werd gearresteerd en in februari 1956 berecht voor verstoring van de openbare orde.

* King organiseerde prompt een protest en een grootschalige boycot van het openbaar vervoer. Na bijna 400 dagen van onderhandelen had hij succes: de wet werd veranderd!

*** Op 4 april 1968 werd Martin Luther King op het balkon van het Lorraine Motel in Memphis, Tennessee vermoord.

* En hoe het sinds 2020 de gekleurde medemens vergaat in de USA weten we onderhand wel. Black Lives Matter heeft heel veel in beweging gebracht, maar lang niet genoeg. De realiteit bewijst het nog dagelijks…

‘Madame Tussaud’

– Foto Mhurley197 (CC BY-SA): Guillotine bij Madame Tussauds –

  ‘Madame Tussaud’ is een van de belangrijkste toeristische attracties van Londen. Het museum werd in 1835 opgericht door Marie Tussaud. Zij verzeilde na de Franse Revolutie in Engeland. Met in haar ruime koffer wassen beelden van de slachtoffers van de Franse terreur.

*     Marie Tussaud realiseerde een ware horrorshow waarmee ze door Groot-Brittannië en Ierland trok. In 1831 hield ze voorgoed halt in Londen. Enkele jaren later opende ze een museum in Baker Street.

*   In de ‘Chamber of Horrors’ toonde ze de slachtoffers van de Franse Revolutie én beroemde moordenaars en criminelen. Later ook andere beroemde mensen toe.

*       Madame Tussaud overleed in 1850. Haar winkeltje werd voortgezet door haar familie. Kleinzoon Joseph Rendall bouwde in 1883 een museum aan Marylebone Road. In februari 1889 werd Madame Tussauds verkocht aan een groep zakenlieden onder leiding van Edwin Josiah Poyser.

*       Na 1971 werden ook buiten Engeland vestigingen van Madame Tussaud geopend.         (vrij naar Ruud van Capelleveen in AbsoluteFigures)

Een dag in Pompeii

De stad Pompeii werd in 79 bedekt door een dikke laag as, als gevolg van een uitbarsting van de Vesuvius. Het is daardoor een van de best bewaarde Romeinse steden. Bekijk hieronder ook een animatie van de ondergang van Pompeii. Een werk van stilaan ‘ons aller Historiek’.

– 24 augustus ? –

* Als dag waarop de uitbarsting plaatsvond wordt vaak 24 augustus 79 genoemd. Of de gebeurtenis zich inderdaad op die dag voltrok, wordt echter betwijfeld. Historici baseerden zich altijd op een brief die Plinius de Jongere aan de Romeinse historicus Tacitus schreef.

* Plinius maakte hierin melding van de uitbarsting waarvan hij getuige was, maar schreef er wel pas jaren na de ramp over. Bovendien ging de oorspronkelijke brief verloren. Er zijn alleen kopieën van Plinius’ schrijven.

* In 2018 werd op een muur in Pompeii een houtskooltekst gevonden waaruit archeologen afleiden dat de uitbarsting mogelijk twee maanden later plaatsvond.

* Op dit fragment is ook een datum te vinden, omgerekend 17 oktober 79. Aangezien het om een houtskooltekst gaat en dergelijke teksten onder normale omstandigheden snel verdwijnen, vermoeden archeologen dat de ramp met Vesuvius zich enkele dagen hierna voltrok, op of rond 24 oktober 79.

(met dank aan Historiek)

‘MONA LISA’ GESTOLEN

Parijs – ‘Mona Lisa op klaarlichte dag gestolen!’ kopten de Franse kranten. De autoriteiten tastten compleet in het duister over de toedracht van de verdwijning. 

mona_lisa*  Het beroemde meesterwerk van Leonardo Da Vinci werd op 21 augustus 1911 gestolen uit het Louvre in Parijs. Het portret uit de 15e eeuw hing sinds 1804 in het Louvre.

* De geportretteerde vrouw was waarschijnlijk Lisa Gherardini, de vrouw van een rijke zijdefabrikant. Mensen kwamen massaal naar het Louvre om naar de lege plek in het museum te kijken. Vingerafdrukken werden wel gevonden, maar van de dader ontbrak verder ieder spoor.

* Op 2 december 1913 kreeg een kunsthandelaar een brief van de Italiaan Vincenzo Leonardo die hem de Mona Lisa wilde aanbieden. De overhandiging zou op 11 december plaatsvinden.

* De kunsthandelaar had de politie reeds ingelicht en de dader werd direct gearresteerd. Hij wilde het schilderij, dat volgens hem door de Fransen van de Italianen gestolen was, weer in Italiaans bezit krijgen. De dief kreeg zeven maanden gevangenisstraf.

KOLOSSAAL COLOSSEUM ?

Waarom heet het Colosseum Colosseum?

Colossus van Nero bij het Colosseum (cc - Classical Numismatic Group)
Colossus van Nero bij het Colosseum (cc – Classical Numismatic Group)

Wie denkt dat het Colosseum zijn naam dankt aan het feit dat het bouwwerk kolossaal is, heeft het mis.

* De naam verwijst in werkelijkheid naar de Colossus van Nero, een enorm standbeeld dat gebouwd werd in opdracht van de Romeinse keizer Nero. Dit naar het voorbeeld van de beroemde Colossus van Rhodos, een van de zeven wereldwonderen van de antieke oudheid.

* Aanvankelijk kwam het beeld in de vestibule van de Domus Aurea te staan, het zogenaamde “Gouden Huis” van Nero. Toen de keizer overleed was het standbeeld echter nog niet klaar. Pas in 75 na Christus werd de Colossus van Nero ingewijd.

* Ruim vijftig jaar later kreeg het een plek naast het Amfitheater. Voor het transport van het beeld zouden maar liefst vierentwintig olifanten zijn gebruikt. Omdat het beeld nu bij het amfitheater stond kwam dit theater bekend te staan als het Colosseum (bij de Colossus). (bron Historiek)

PECUNIA NON OLET

VESPASI(AN)US werd in het jaar 69 keizer van Rome. De staat is bij zijn aantreden vrijwel bankroet. De staatskas vullen is zijn voornaamste taak.

latrina* Dat doet hij door … jawel, ook toen reeds, nieuwe belastingen in te voeren. De meest opvallende belasting is die op … urine. Slachtoffers zijn de eigenaars van publieke pispotten en latrines.

* Het was toen al gebruikelijk dat de burgers van Rome dankbaar gebruik maakten van die dingen om verlost te worden van hun overlast en toch de stad netjes te houden.

* De urine werd onder meer gebruikt bij de bewerking van wol en leer.

* Toen Vespasianus’ zoon Titus zich wat neerbuigend uitliet over de nieuwe bron van belasting, liet zijn vader hem aan een munt ruiken en sprak de van dan af historische woorden ‘Pecunia non olet’, wat zoveel betekent als ‘Geld stinkt niet.’ Daarmee bedoelde hij dat het niet uitmaakt hoe je aan je geld komt.

* Het beleid van de keizer, in zijn jeugd eerder een luiwammes, was effectief. Mede dankzij de belasting op urine kon hij zijn zoon later een weer goedgevulde staatskas nalaten.

*** In Frankrijk heten de openbare toiletten nog steeds vespasiennes, in Italië spreekt men van vespasiani.         (gelezen in de Historische kalender 2018)

1 … 5 6 7 8 9 … 15