Maand: januari 2023

Vuren Leest verder 216

J.L. MACHIELSEN bevestigt 1323!!!

Onderpastoor Machielsen heeft heel wat tijd besteed aan opzoekingen in de abdij van Averbode over het zogenaamde patronaatsrecht over de kerk van Veerle .

foto – Onderpastoor Machielsen tussen de mijnwerkers van Veerle

Aan de ene kant zouden er goederen moeten verworven worden om een inkomen voor de pastoor te garanderen , maar vooral zou de abdij dat patronaatsrecht moeten verkrijgen . Dan kan zij ook de pastoors aanstellen

Aan dat thema heeft hij heel wat tijd besteed en hij schrijft er eerder uitvoerig over in zijn “Proeve van geschiedkundig overzicht der gemeente en parochie die VEERLE wordt genoemd.”

Bij de datum 1316 vernemen wij dat dat recht in de handen is van Henricus van Turnhout , kanunnik van Sint-Pieters in Leuven. Deze persoon is ook gekend onder de naam Henricus Pylyser.

Wij gaan hier niet in op de goederen en middelen die in die tijd inderdaad werden verworven . Machielsen somt er een aantal op …

Wel is er ook een vermelding dat in 1316 het patronaatsrecht van Oostmalle en Veerle aan Averbode zou afgestaan zijn door Guido , bisschop van Kamerijk.

Die vermelding wordt echter , ook volgens Machielsen, niet gestaafd met belangrijke documenten , wat met de afstand van 1323 wel het geval is.

Bij het jaartal 1323 noteert hij inderdaad dat het patronaatsrecht van de kerk van Veerle wordt overgedragen door Hendrik van Turnhout aan abt Jan Beckers, ook Pistoris genoemd .

Dat gebeurt op Sint-Michielsdag en in handen van de bisschop van Kamerijk Petrus de Lerico de Mirepeix.

Kort daarop wordt de bisschop verplaatst naar Bayeux zodat de zaak wordt uitgesteld tot 1329!

En inderdaad … in 1329 wordt het patronaatsrecht en de kerk van Veerle overgedragen aan de abdij van Averbode met het recht in de toekomst bediend te worden door kloosterlingen van de abdij van Averbode .

Dat het zo lang geduurd heeft vooraleer die overdracht van 1323 echt werd doorgevoerd ligt enerzijds aan het feit dat de kerkelijke overheid er toch zeker van wou zijn dat er genoeg goederen waren verworven om een pastoor te kunnen onderhouden , maar anderzijds ook aan de poging van een andere abdij uit de buurt , die van Tongerlo, om die zelf ook dat patronaatsrecht in handen te krijgen.

Maar schenker Henricus was er gerust in…toen hij in 1323 met gerust gemoed een procurator aanstelde om die overdracht tot een goed einde te brengen .Wat die uiteindelijk ook gedaan heeft.

En professor Van der Hagen beschouwde die datum als datum van de overdracht … 29 september 1323

Louis Vuren

Giovanni Battista Pergolesi

Giovanni Battista Pergolesi (Jesi, 4 januari 1710 – Pozzuoli, 16 maart 1736) was een Italiaans componist, violist en organist.

** Bij Wikipedia lazen we o.a. …

* Pergolesi was een van de belangrijkste vroege componisten van opera buffa (komische opera). Pergolesi schreef ook veel kerkmuziek, waaronder een mis in F.

* Het is echter zijn Stabat Mater (1736), voor (mannen)sopraan, alt (contratenor) en orkest, dat de meeste bekendheid geniet.

* Het werk is in opdracht geschreven ter vervanging van het Stabat Mater van Alessandro Scarlatti dat tot dan toe elke Goede Vrijdag in Napels was opgevoerd.

* Het werk bleef populair, werd zelfs het meest gedrukte werk van de achttiende eeuw, en werd bewerkt door verschillende andere componisten, onder wie Johann Sebastian Bach, die het gebruikte als basis voor zijn motet Tilge, Höchster, meine Sünden, BWV 1083.

* Pergolesi stierf al op zijn 26ste aan tuberculose.

“De Tocht der Tochten”

1997 – Op 4 januari 1997 won Henk Angenent de vijftiende en voorlopig laatste Elfstedentocht. De vrouwenwedstrijd werd gewonnen door Klasina Seinstra. Misschien wel de laatste tocht uit de geschiedenis omwille van de opwarming van de aarde.

* Toch is niet alles verloren voor DE wedstrijd waarvoor heel Nederland plat ligt. De huidige opwarming van het klimaat met een gemiddelde warmte van 12° laat geen ijsvorming op grote schaal toe.

* ‘Dat dacht je maar’, zegt Frank Deboosere. ‘Zelfs als de aarde blijft opwarmen, kunnen we weken krijgen waarin het zo hard vriest dat een nieuwe 11-stedentocht best mogelijk is.’

* We hopen dat Frank gelijk krijgt, want die nationale ijsgekte moet iedere rechtgeaarde sportman toch eens in zijn leven meemaken. Al is het maar op teevee.

.

.

* Hoe gek onze noorderburen wel zijn van deze wintertocht, proberen we in het kort uit te leggen. Of beter nog …

* Druk op rood hierboven en je weet meteen hoe ook onze haast onafscheidelijke  ‘Historiek’ … deze ‘Tocht der tochten’ al die jaren heeft vastgelegd in woord en beeld.

* Succes met ‘het klunen’ …

.

VUREN kijkt ACHTEROM. 215

2023 – 1323 VEERLE EN AVERBODE ? ! ? !

Op het einde van de vorige eeuw geraakte ik betrokken bij de realisatie van een aantal waardevolle wetenschappelijke publicaties , namelijk het uitgeven van oude kaartboeken van kloosters en abdijen door het Algemene Rijksarchief .

* Tot dan toe werd zo een uitgave mogelijk gemaakt door de bank van de gemeenten , het Gemeentekrediet , maar die hield daarmee op.

* De algemene Rijksarchivaris , Dr Ernest Persoons, overtuigde me dat het verderzetten van wat het Gemeentekrediet niet meer kon doen , een mooie culturele taak voor de provincie zou zijn .

* Daarom ook werd ik uitgenodigd bij de realisatie van het laatste kaartboek in het oude subsidieregime , en dat was dat van Averbode. Wij schrijven 1997.

* Prof em. Herman Van der Hagen van de Leuvense universiteit was de wetenschappelijke samensteller van dat kaartboek en van de wetenschappelijke inleiding en de verdere commentaren erbij.

* Het was  onlangs na de vragen en de twijfels in de Gazet van Laakdal over de ligging van het drieprovinciepunt  nabij de abdij dat ik toch ook eens ging kijken in dat mooie kaartboek of er daarover iets te vinden was . Uiteraard niet over één drieprovinciepunt, want toen bestond er alleen maar Brabant en het “Duitse” Luik.

** En dan gebeurde er iets dat men in het Engels serendipity noemt , je zoekt iets , maar je vindt totaal iets anders dan wat je zoekt , maar dat zeker ook even waardevol is…

* In het boek staan kaarten van zowat alle Averboodse parochiedomeinen uit de periode 1650 tot 1680 en in de commentaar wordt er ook opgesomd wanneer die domeinen werden verworven . Het verwerven van zo een domein was een belangrijke stap om echt een Averboodse parochie te worden .

* Wat dat betreft had de abdij al een parochiedomein in Eindhout vanaf 1252 , afgestaan door Hendrik Berthout.

* Vorst-st-Gertrudis volgde in 1320 , afgestaan door Hendrik van der Galen

* Veerle komt pas als voorlaatste . In 1323 wordt het domein afgestaan door Hendrik van Turnhout kanunnik van Sint-Pieter te Leuven .

** Toen ik dat las , herinnerde ik me dat onderpastoor Lode Joris Machielsen in zijn geschiedenis van Veerle die datum ook had vernoemd , weze het een beetje meer genuanceerd.

* Toch is deze datum interessant omdat hij als enige vermeld wordt door professoren die toch bekende wetenschappers waren , en omdat hij binnenkort precies 700 jaar geleden is.

* Maar daarover binnen enkele dagen iets meer. Dan bekijken wij wat Machielsen schreef.       (Verstuurd vanaf mijn iPad)

Louis VUREN

LUTHER TEGEN AFLATEN

Maarten Luther wordt in 1483 geboren in een mijnwerkersgezin in het Duitse plaatsje Eisleben. Op zijn vijfde gaat hij reeds naar de Latijnse school. In 1501 start hij een studie rechten in Erfurt.

* Op 17 juli 1505 gaat Luther naar het Augustijner klooster in Erfurt en wordt er monnik. Zijn vader is niet erg blij met die ‘carrièreswitch’.

* Na een proefjaar wordt Luther toegelaten tot de zogenaamde orde van de Augustijner eremieten. Weer een jaar later wordt Luther priester. Na een jaar lang priester in Erfurt vertrekt Luther naar Wittenberg om daar filosofie te doceren.

Aflaatsysteem

* Maarten Luther is niet te spreken over het aflaatsysteem dat de katholieke kerk heeft ingesteld. Gelovigen kunnen door een geldbedrag aan de kerk te betalen vergeven worden van hun zonden. Hoe rijker hoe zondiger…

** De katholieke kerk gebruikt de opbrengsten onder meer om er de bouw van de Sint Pieter in Rome mee te betalen. Het systeem druist in tegen Luthers overtuiging dat God zonden vergeeft na getoond berouw en niet na het betalen van geld.

* Op 31 oktober 1517 doet Luther iets met zijn ongenoegen. Hij schrijft 95 stellingen  waarin hij de wantoestanden aan de kaak stelt. Luther stuurt de stellingen door naar de aartsbisschop van Mainz met het verzoek er schriftelijk op te reageren.  Of hij ze ook op de deur van de kerk nagelde, is nooit bewezen.

* In elk geval wordt deze daad gezien als het begin van de reformatie. In deze reformatie kwam de klemtoon van het geloof veel meer te liggen op de bijbel en werd het gezag van  paus en kerk een groot stuk minder.

* De stellingen van Luther werden wijd verspreid. De opkomst van de drukpers maakte dit mogelijk.

In de ban

* Luthers kritiek op het aflaatsysteem viel bij de kerk niet in goede aarde. Op 3 januari 1521 wordt hij in de ban gedaan en verhoord door de kardinaal van Augsburg. Luther weigert zijn stellingen te herroepen. Keizer Karel V doet hem ook in de rijksban. In het rijk van de keizer mag hij niet meer komen.

* Luther leeft bijna een jaar ondergedoken als jonker Jörg in de Wartbug in Eisenach. Daar vertaalt hij het Nieuwe Testament in het Duits. In 1522 wordt de vertaling gepubliceerd.  Op vele plaatsen verschijnen Lutherse gemeenten.

* Luther, die zich niet langer monnik voelde, trouwde in 1525 met een voormalige non. Hij breekt hiermee voorgoed met zijn leven als monnik en start ook een nieuw fenomeen: het predikantsgezin. Maarten Luther publiceert in 1534 de eerste volledige Wittenberger bijbel.

* Luther is niet de enige kerkhervormer. De nieuwe leer gaat er haast overal in als koek. In 1566 barst de bom: de beeldenstorm. De repressie is niet mals. Keizer Karel overlijdt in 1558. Zijn zoon Filips blijft als koning in zijn Spanje en laat Alva en Co hier het vuile werk opknappen.

*** Met de val van Antwerpen in 1585 wordt bij ons de afscheiding tussen Noord en Zuid een feit. Het latere Nederland wordt protestant, het Zuiden blijft met harde Spaanse dwang katholiek.

HET Panamakanaal

Het Panamakanaal is een 81 kilometer lange waterweg in Midden-Amerika. Aan het begin van de twintigste eeuw aangelegd om de Atlantische en de Grote Oceaan te verbinden.


* Het kanaal zorgt voor een enorm economisch gewin, aangezien het scheepvaartverkeer niet meer om Argentinië heen hoefde. Vele duizenden kilometers winst.

* De landengte van Panama verbindt Noord- en Zuid-Amerika is de strook land waar de continenten op hun smalst zijn: tussen de 50 en 200 kilometer.

De Spanjaarden begrepen dit in de 16de eeuw al. Een handelsroute doorkruiste de landengte.

* Tussen 1850 en 1855 legde een Amerikaanse onderneming een spoorlijn over de landengte aan waardoor de staten aan de westkust (Oregon, en in 1848 Californië – waar een goudkoorts uitbrak – beter ontsloten werden.

Het was toen voor zowel vracht- als passagiersvervoer sneller om met een schip naar Panama te varen, daar de trein te nemen, en vervolgens met een ander schip naar Californië te varen, dan  door de woestijnen van het zuidwesten te reizen of om Zuid-Amerika heen te varen.

* De eerste poging om een daadwerkelijk kanaal uit te graven was een Frans project onder leiding van ingenieur Ferdinand de Lesseps, de man van het in 1869 geopende Suezkanaal.

.

1 januari 1880

.

* Op 1 januari 1880 begonnen de werkzaamheden aan een kanaal op zeeniveau, zonder sluizen. De ingenieurs hadden zich echt verkeken op de moeilijkheden van het werk. Het lastige terrein en het regenachtige klimaat zorgden voor aardverschuivingen en aardbevingen.

* Nog erger waren de tropische ziektes. In de tropische hitte en vochtigheid eisten malaria en gele koorts hun tol en meer dan 20.000 arbeiders stierven. In 1889 was het project failliet en moest men de bouw opgeven.

* De Verenigde Staten met de energieke president Theodore Roosevelt aan het roer deden nu hun invloed voelen. Panama was onderdeel van Colombia, en in 1902 werd er een contract met Colombia gesloten om in Panama een kanaal uit te graven. Voor de Amerikaanse handel en invloed op het wereldtoneel was het kanaal te belangrijk om het project te laten sterven.

* In 1904 herbegonnen de werkzaamheden . De echte aanleg pas in 1906 . Meer dan 60.000 arbeiders, voornamelijk zwarten uit het Caribische gebied, groeven zich met stoomgraafmachines en dynamiet een weg door de heuvels en met treinwagons werd het afgegraven materiaal weggevoerd.

* Nieuwe medische kennis zorgde ervoor dat malaria en gele koorts binnen de perken werden gehouden, al stierven er nog steeds zo’n 5 000 mensen door de slechte arbeids- en leefomstandigheden.

** In 1914, tien jaar na het begin van de bouw, werd het kanaal ingehuldigd. Het Amerikaanse schip Ancon voer als eerste ooit door het kanaal.

* Met het kanaal waren de Amerikaanse oost- en westkust beter verbonden en konden – en kunnen – de VS hun invloed op zowel de Atlantische als de Grote Oceaan doen gelden. Het kanaal geldt ook als de grens tussen de beide Amerika’s, Noord en Zuid. In en om het Panamakanaal worden nog haast voortdurend werken uitgevoerd om nog grotere schepen toe te laten en handelsruimten uit te breiden.

*** De Aalsterse baggeraar Jan de Nul is hier een begrip. ( Jan is wijlen , zijn kinderen doen verder) Het Belgische bedrijf heeft wereldwijd meer dan 130 werven.

DAGUERREOTYPE …

Afbeelding van Daguerre in een boek over de daguerreotypie.
Lees hier verder

 

  • NOG VERDER IN ‘Historiek’ OP 2 JANUARI …
  • Alemannen steken opnieuw in groten getale de Rijn over en vallen Gallië binnen.
  • 1492 – Het Spaanse leger verovert Granada op de Moren. Columbus ontdekt Amerika.
  • 1935 – Bruno Hauptmann, die er van verdacht wordt de 2-jarige zoon van luchtvaartpionier Charles Lindbergh te hebben gekidnapt en vermoord, staat terecht. Later wordt hij schuldig bevonden en geëxecuteerd.
  • 1960 – Senator John F. Kennedy kondigt in de VS aan dat hij zich voor de Democratische Partij kandidaat zal stellen voor het presidentschap.
  • 1985 – De musical Annie wordt voor de 2 377e en laatste keer opgevoerd op Broadway.
  • 2007 – De AEX komt voor het eerst sinds mei 2002 boven de 500-puntengrens uit.
  • 2002 de Belgische frank wordt vervangen door de € euro – ook in de meeste Europese landen verdringt de € de nationale munten
  • 2008 – Voor het eerst wordt 100 Amerikaanse dollar voor een vat olie geboden.

De nieuwjaarsbrief

Hoe het er in normale jaren aan toe gaat, kunnen jullie als troost hieronder lezen.

** Een nieuwjaarsbrief, een op papier gezette voordracht met nieuwjaarswensen, wordt  door kinderen aan de ouders, de meter en de peter en vaak ook aan beide grootouders voorgelezen. Meestal maakt dit gebeuren deel uit van een echt familiefeest.

* Het opzeggen van een nieuwjaarsbrief is een traditie die zijn oorsprong kent in de 16e eeuw toen de Franse koning Karel IX in 1563 besliste dat 1 januari voortaan nieuwjaarsdag zou zijn. Na de invoering van de Gregoriaanse kalender in 1582 werd 1 januari overal aanvaard als nieuwjaarsdag.

* De brieven van toen waren echter heel anders. Alleen de elite kon lezen en schrijven. Deze brieven kwamen vooral voor in het uitgeversmilieu, geschreven in het Latijn en in dichtvorm.

* Ze leerden dat vrede het kostbaarste is op aarde en dat geschenken de vrede bevestigen en versterken.

* De leerlingen konden de op school geleerde kennis en vaardigheden in de huiskamer en voor de familieleden in de praktijk brengen.

* De manier waarop de tekst werd gebracht, speelde ook een rol spelen. Wie was de beste redenaar, de spreker voor een familiepubliek ? Pas in de jaren 1960 werden die normen en waarden vrijwel overal toegepast.

* Het opzeggen van nieuwjaarsbrieven begint nog steeds bij de leeftijd van 3 jaar, de leeftijd waarop kinderen naar de kleuterschool gaan. In de kleuterschool is de tekst voorgedrukt en wordt hij geoefend in klassikaal verband.

* Vanaf het eerste jaar, wanneer de kinderen leren lezen en schrijven, tot en met het laatste jaar van de basisschool (6 tot 12 dus), schrijven de kinderen de nieuwjaarsbrief veelal zelf.

* Na het voorlezen krijgt het kind een of ander geschenk, vaak ook contant geld om op te sparen voor later. Even belangrijk of zelfs belangrijker dan geschenken met Sinterklaas of Kerstmis.

* Vaak houdt deze traditie op tijdens het 12de-13de jaar, wanneer het kind de overstap maakt van de basisschool naar het secundair onderwijs. Maar meestal krijgt de tiener met Nieuwjaar nog wat geld toegestopt door ouders, meter, peter en/of grootouders.

Geschiedenis van oud-en-nieuw

Door de geschiedenis heen vierden veel volkeren en culturen het einde van het ene jaar en het begin van het volgende. De aanvang van een nieuw jaar werd veelal gekoppeld aan een vruchtbare periode.

* Zo begon het nieuwe jaar bij Babyloniërs en Romeinen bij het begin van de lente, bij de Egyptenaren op het moment dat de vruchtbaar makende Nijl voor het eerst buiten zijn oevers trad.

Egyptenaren

images * De Egyptenaren kenden de getijden van de Nijl. Ze verdeelden het jaar in drie seizoenen.

* Nieuwjaar begon halverwege de zomer met het seizoen ‘Ahket’, dat overstroming betekent.

* In die periode trad de Nijl buiten zijn oevers en werden de akkers bedekt met een laag vruchtbare slib.

* Na het seizoen ‘Ahket’ kwam het seizoen ‘Peret’ in het najaar. Dit stond voor de winter of de periode van groei.

* Het laatste seizoen was het oogstseizoen en werd ‘Shemu’ genoemd. Dat speelde zich af in het voorjaar en was daarmee de voedselrijkste periode van het jaar.

Babyloniërs

* Babyloniërs vierden hun feest door een slaaf tijdelijk op de koningstroon te zetten, om hem vervolgens te offeren. Zij geloofden namelijk dat alle goden het op hun koning gemunt zouden hebben met nieuwjaar, dus vervingen zij hem tijdelijk.

* Romeinen vierden het feest door te offeren aan de god Janus (naar wie januari genoemd is), en…

* de heidense Germanen vierden het feest met grote vuren, dierenoffers en veel eten en drinken.

Germanen

* In het hedendaagse oud-en-nieuw feest zijn nog veel sporen te vinden van de viering van de Germanen. Zo kan men de traditie van onze oud-en-nieuw (vlees)gerechten baseren op de Germaanse traditie van het verdrijven van demonen.

* De Germanen waren bang voor demonen waardoor zij dieren offerden, en die vervolgens op aten. Volgens de Germaanse traditie ging dit ook gepaard met het nuttigen van veel alcoholische dranken.

Romeinen

* Julius Caesar stelde in 46 voor Christus vast dat 1 januari voortaan het begin van elk nieuw jaar was, in plaats van het (elk jaar verschillende) begin van de lente. Bij Caesar is dus de westerse traditie ontstaan die wij nog steeds vieren. Een obstakel voor deze traditie was de Kerk die zich afzette tegen de heidense nieuwjaarsrituelen. Later zou de Kerk 1 januari toewijden aan Maria, Moeder van God. Wat nog steeds het geval is.

JANUS WORDT JANUARI

De maand januari is vernoemd naar de Romeinse beschermgod Janus. Hij wordt afgebeeld met twee gezichten die ieder een andere kant opkijken, één naar de toekomst en één naar het verleden.

* Janus was de beschermgod van de openbare doorgangen en poorten en werd ook gezien als de god van “alle begin en de overgang van oud naar nieuw”.

* Bij de Romeinen was januari (Ianuarius) de elfde maand van het jaar, de eerste ook na de winterse zonnewende.

* Dat deze maand toch vernoemd werd naar Janus, kwam waarschijnlijk doordat ze voor de Romeinen symbool stond voor het begin van een nieuwe periode.

* Bij de overgang naar de gregoriaanse kalender (onze huidige kalender) werd de eerste maand naar Janus genoemd: januari.

Forum Romanun

* Hoewel Janus een belangrijke god was, is er niet erg veel over de verering van de godheid bekend. Het beroemdste heiligdom voor de god was een poortdoorgang op het Forum Romanum.

* In de eerste eeuw na Christus liet keizer Domitianus een heiligdom voor Janus bouwen op het Forum van Nerva.

* Bij offers en gebeden werd Janus door de Romeinen eigenlijk standaard aangeroepen, omdat ‘zonder zijn tussenkomst’ de poorten van de hemel gesloten zouden blijven.

(met dank aan Historiek)

1 … 3 4 5 6