Maand: januari 2023

Adrianus VI de Nederlandse paus

Op 1 december 1 521, bij ons in volle keizer Karel-periode, overleed in Rome paus Leo X. En moest een nieuwe paus gekozen worden. Dat duurde lang. De Nederlander Adriaan Florenszoon Boeyens  werd uiteindelijk op 9 januari 1 522 tot paus Adrianus VI gekozen.

* De toekomstige paus vertrok hierop naar Rome waar hij pas in mei 1 522 aankwam.

* Adriaan twijfelde lang of hij het pausschap wel  zou opnemen. Op 31 augustus 1 522 werd hij in Rome uiteindelijk tot paus gekroond.

* Adrianus VI, de eerste en enige Nederlandse (toen nog beheerd door keizer Karel V) paus uit de geschiedenis, beschouwde het stoppen van de Reformatie, de hervorming van de Kerk en de vereniging van de christelijke machten tegen aanvallen van de Turken in Hongarije en Rhodos als zijn belangrijkste taken.

* Als paus stond hij een sobere levenswijze voor en dat werd hem niet door iedereen in Rome in dank afgenomen.

.

* Ook met zijn pogingen om de curie – het pauselijke bestuursorgaan – te hervormen was lang niet iedereen blij. Januari 1 523 liet hij tijdens de Rijksdag van Neurenberg een voorstel tot hervorming voor de curie voorlezen dat zowel in Romeinse als Lutherse kring slecht werd ontvangen. Meteen ook het einde van zijn paus-schap.

.

Lees zeker ook: Paus Adrianus VI (1459-1523) – De Nederlandse “paus van één jaar.”

galileo Galileï

De Italiaanse natuur- en sterrenkundige Galileo Galileï stond aan de wieg van de moderne astronomie. Hij ontdekte onder meer de vier grote manen van Jupiter (die ook wel de Galileïsche manen worden genoemd), de schijngestalten van Venus en hij zag als eerste zonnevlekken.

 – een selectie uit – Wander Rooijackers – voor Historiek –

* Galileï start in 1581 met een studie geneeskunde aan de faculteit van de Pisa-Universiteit maar stapt al snel over op wiskunde en, iets later, natuurkunde. Hij begint met het bestuderen van pendules nadat hij in de kathedraal van Pisa een hangende lamp heen en weer heeft zien slingeren.

* Galileo Galileï ontdekte dat de slingertijd niet wordt beïnvloed door het gewicht van de slinger, maar door de lengte van de draad waaraan de slinger is opgehangen. Hoe korter de draad, des te sneller de slingerbeweging.

* Dit fenomeen noemt men isochronisme (Grieks: isos = gelijk, chronos = tijd). Galileï’s tijdgenoot Christiaan Huygens zal dit principe gebruiken als verbetering van de slingerklok die hij in 1657 patenteert. De pendel waarmee Galileï het isochronisme ontdekte is vandaag de dag nog te zien in de kathedraal van Pisa.

* Kort daarna kan Galileï aan de slag bij de universiteit van Padua waar hij als hoogleraar tot 1610 wiskundige vestingbouw, meetkunde, mechanica en sterrenkunde doceert. De grootste en meest indrukwekkende ontdekkingen doet Galileï op het gebied van de astronomie.

* In 1609 hoort hij van de uitvinding van de telescoop door  de Middelburgse brillenmakers Zacharias Janssen en Hans Lipperhey. Galileï verbetert ‘de Hollandsche kijcker’ en maakt zijn eigen telescoop die niet drie maar twintig keer kan vergroten en richt deze naar de sterrenhemel.

* Galileï doet de ene ontdekking na de andere. Hij ziet kraters en bergen op de maan en op de zon ziet hij zwarte vlekken: zonnevlekken. Ontdekkingen die allebei in strijd zijn met Aristoteles’ leer die stelt dat de hemelobjecten volmaakt zijn. Als hij iets vreemds opmerkt aan weerszijden van Jupiter roept hij uit: “Ik heb Jupiter in drievoud gezien.”

* Pas in 1656 stelt Christiaan Huygens vast dat Galileï het ringenstelsel van de planeet moet hebben waargenomen. Ook komt de Pisa- astronoom erachter dat de Melkweg een verzameling sterren is en ontdekt hij de eerder genoemde Galileïsche manen van Jupiter en Venus’ schijngestalten.

* Door deze twee laatste constateringen weet Galileï nu zeker wat hij eerder al vermoedde: ook onze planeet (Aarde) draait om de zon en niet andersom. Dat vermoeden blijkt uit een brief uit 1597 aan de Duitse sterrenkundige Johannes Kepler, waarin hij schrijft: ‘De leer van Copernicus lijkt mij meer aannemelijk dan die van Aristoteles’.

* De leer van Copernicus is het heliocentrisme zoals beschreven in zijn manuscript De revolutionibus orbium coelestium (Over de omlopen van de hemellichamen) uit 1530. In de derde eeuw voor Christus was de Griekse astronoom Aristarchos van Samos al tot dezelfde conclusie gekomen.

* Het heliocentrische wereldbeeld staat lijnrecht tegenover het toen gangbare Aristotelische idee van het geocentrisme, dat ook werd beschreven door Plato en Ptolemaus: de aarde is het onbewogen middelpunt van het universum. Ook de almachtige Rooms-Katholieke kerk was het daar mee eens.

* Op 12 maart 1610 publiceert Galileï Sidereus Nuncius (Boodschapper van de Sterren), een boekje van zestig pagina’s waarin hij zijn bevindingen wereldkundig maakt. Het maakt hem beroemd in heel Europa en Cosimo II De Medici benoemt hem tot ‘Filosoof en Wiskundige van de Groothertog van Toscane’.

* Ondanks alle roem die hem ten deel valt is de kerk ‘not amused’. In 1616 wordt  Galileï door de Inquisitie veroordeeld voor ketterij en geloofsdwaling. Hij wordt gedwongen afstand te doen van zijn ontdekkingen en hij mag het Copernicaanse model niet meer propageren.

* Op 12 maart 1610 publiceert hij Sidereus Nuncius (Boodschapper van de Sterren), een boekje van zestig pagina’s waarin hij zijn bevindingen wereldkundig maakt. Het maakt hem beroemd in heel Europa en Cosimo II De Medici benoemt hem tot ‘Filosoof en Wiskundige van de Groothertog van Toscane’.

* Ondanks alle roem die Galileï ten deel valt is de Kerk ‘not amused’. In 1616 wordt hij door de Inquisitie veroordeeld voor ketterij en geloof-dwaling. Galileï wordt gedwongen afstand te doen van zijn ontdekkingen en hij mag het Copernicaanse model niet meer propageren.

* Galileï zelf vindt zijn theorie niet strijdig met de leer van de kerk, die hij zelf ook aanhangt. Integendeel, het toont aan hoe ingenieus de schepping Gods in elkaar zit.

* Galileï lapt het verbod aan zijn laars als hij in 1632 in Florence zijn Dialogo publiceert, een boek waarin duidelijk het heliocentrische wereldbeeld in gespreksvorm wordt verdedigd.

* In oktober van dat jaar moet hij weer voor de kerkelijke rechtbank in Rome verschijnen. Deze veroordeelt Galileï tot levenslang huisarrest en dwingt hem zijn leer voorgoed af te zweren.

* Galileï, 69 jaar oud, schijnt bij het aanhoren van zijn vonnis te hebben uitgeroepen: ‘Eppur si muove’, en toch beweegt zij (de aarde om de zon).

* Galileï neemt zijn intrek in een Florentijns landhuis waar hij zijn belangrijkste boek schrijft: Discorsi e dimontrazioni matematiche intorno a due nuove scienze (Gesprekken en wiskundige bewijzen in twee nieuwe wetenschappen).

* In dit boek herschrijft hij de grondslagen van de mechanica. Het boek wordt naar Nederland gesmokkeld en in 1638 in Leiden uitgegeven door Louis Elzevier

* Op 8 januari 1642 sterft Galileï. De groothertog van Toscane Ferdinando II wil hem begraven op een ereplaats bij zijn vader en andere familieleden in de Basilica di Santa Croce in Florence.

* Paus Urbanus VIII en kardinaal Barberini laten hem echter begraven in een kleine ruimte naast de novicenkapel.

* In 1737 wordt hij herbegraven in het eervolle gedeelte van de kerk waar ook Niccolo Machiavelli en Leonardo da Vinci hun laatste rustplaats hebben.

* Pas in 1992 wordt de naam van Galileo Galileï gezuiverd wanneer paus Johannes Paulus II namens de kerk een excuus uitspreekt en de astronoom wordt erkend als een gelovig mens.

Aanslag op Charlie Hebdo

7 januari 2015 – De aanslag op Charlie Hebdo was een terroristische aanslag op 7 januari 2015 op het hoofdkantoor van het satirische weekblad Charlie Hebdo in de rue Nicolas-Appert in het 11e arrondissement van Parijs. De aanslag werd opgeëist door Al Qaida op het Arabisch Schiereiland.

* De aanslag werd omstreeks 11u30 gepleegd door twee broers, Saïd en Chérif Kouachi. Ze waren gemaskerd en uitgerust met kogelwerende vesten en kalasjnikovs.

* Bij de receptie waren twee mannen aanwezig, die onmiddellijk onder vuur werden genomen. Een van hen, een onderhoudsmedewerker, bezweek aan zijn verwondingen.

* Vervolgens gingen de aanvallers naar de tweede verdieping, waar op dat moment de wekelijkse redactievergadering aan de gang was, de enige gelegenheid waar alle redacteuren bijeen waren.

* De aanvallers beschoten daarop met snelvuur de aanwezigen in de vergaderzaal. Hierbij kwamen tien personen om het leven: acht journalisten, een bezoeker en een aanwezige politieagent, die daar was ter bescherming van hoofdredacteur Stéphane Charbonnier.

* Volgens Rey spraken de daders vloeiend Frans en beweerden ze van Al Qaida te zijn. Getuigen hoorden “Allahoe akbar” (“God is de grootste”) roepen.[

* Na deze beschieting vluchtten de daders naar buiten en beschoten daar de inmiddels toegesnelde politie. Een agent per fiets werd neergeschoten. Toen hij weerloos op straat lag, beschoot een van de aanvallers hem van dichtbij en miste nog maar net zijn hoofd. De agent stierf ter plekke. Dit bracht het aantal dodelijke slachtoffers op twaalf.

** In totaal kwamen er bij vier incidenten in drie dagen 20 personen om het leven, onder wie drie gijzelnemers.

* Op 11 januari vond in de Franse hoofdstad de ‘Mars voor de republiek’ plaats, waaraan naar schatting van de politie twee miljoen mensen meededen.

* In totaal zouden volgens een Franse regeringsfunctionaris alleen in Frankrijk al ongeveer 3,7 miljoen mensen de straat op zijn gegaan. Het dagblad Le Monde noemde zelfs een aantal van meer dan 4 miljoen demonstranten.

* De dag ervoor gingen in Frankrijk reeds 700.000 mensen de straat op. De manifestatie van 11 januari 2015 werd door haar massaliteit de grootste uit de Franse geschiedenis.

– met dank aan Wikipedia – rood voor meer

HAABEEK IN HAANVEN

Tussen de kerstdrukte door vonden we nog een stukje in de oude doos dat misschien een beetje voor afwisseling kan zorgen. Het overgrote deel van het verhaal pikten we bij Swa Van Gehuchten in zijn voortreffelijke “Laakdalse Heemtijdingen”. Hopelijk ziet hij dat door de vingers.

* In de jaren 1 700 was de Haabeekhoeve een grote boerendoening met de schuur die er nu nog staat als het laatste stukje Bokrijk in Veerle. In Haanven lagen de beste gronden, woonden de dikste boeren en de schoonste boerendochters.

* Op de hoeve volgden vele pachters elkaar op.  Tot omstreeks 1900 de familie Robrechts uit een Brusselse randgemeente hier neerstreek. Hun oude grootmoeder Van Heymbeeck, geboren rond 1830, gaf de familie de definitieve bijnaam ‘Haabeek’.

* De Haabeeksen bouwden het hoge herenhuis op de plaats van de vroegere boerderij. Het werd een half gesloten complex, zoals in Zuid-Brabant gebruikelijk was.

* Wijlen Mil Haabeek, de laatste Haabeek, vertelde graag hoe hij in de oorlog zijn paard moest afgeven en met ossen moest werken: “Een os is een heel sterk dier , maar veel te traag.”

* Mil wist ook  waarom de Herseltseweg er pas na 60 jaar plannen kwam. En hoe de Haanvense stammen Onsea, Briers, Clerckx, Van der Borght, De Peuter… overeenkwamen. Zelfs hoe hij de kwajongens uit zijn boomgaard moest verjagen als ze kwamen appels pikken,…

* Drie zussen betrokken het huis naast de oude school in het Dorp, thans Druivenrank. Een andere telg werd dokter in Olen… Ze hadden aanzien, de Haabeken!

* Tegenover het Haabeek-herenhuis kwam het Ooievaarsnest , een kinderparadijs dat door klachten moest sluiten.

* In die periode werd de Robrechtsboerderij opgemaakt en als café geopend: de Haabeekhoeve. De nieuwe trots van Haanven was geboren.

* Chris van Hilset( Hulshout) nam de zaak over. Hij was 25 jaar mecanicien o.a in de Ronde van Frankrijk voor Armstrong en andere wielergoden.

* Chris mikte op een publiek van wielrenners of -toeristen en koos de naam SurPlace, een mooie woordspeling , daar niet van, maar de doorsnee Veerlenaar zag/hoorde liever de oude naam…

* Maar toch slaagde Chris met zijn vrouw Betty in zijn opzet. Veel jonge talentrijke renners uit heel Europa overnachtten bij hen. Was Roglic erbij? Voertaal was Engels met zware Oost-Europese accenten.

* Neusje van de zalm waren de vier retrokoersen die Chris organiseerde met Marc Uytterhoeven als schitterende commentator , in het gezelschap van zijn favoriete coureur wijlen Herman Van Springel.

* Jan Wijnants ‘Jan van Stijn van de buskop’, zoals hij in Veerle gekend is, deed natuurlijk ook mee (midden op de foto-LV). Zo zagen we de man nog eens aan het werk die in de Olympische wegrit van Moskou ’80 een tijdlang aan de leiding reed… en bekeken werd door mogelijk 100 miljoen wielerliefhebbers. (FVG)

* Voor twee jaar reeds is de SurPlace verkocht. De nieuwe eigenaars hebben de naam behouden. Mevrouw is dierenarts, meneer de drijvende kracht achter de brasserie-feestzaal en B&B.

ENERGIECRISIS

De energiecrisis roept heel wat vragen op…

… en als lokale politieke partij willen we helpen zoeken naar antwoorden. Daarom nodigt CD&V Laakdal op dinsdag 10 januari een expert uit van Campina Energie.

Wat beweegt er allemaal op de energiemarkt? Wat brengt de toekomst nog? Wat houdt de energietransitie in? Hoe gaan we hier als burgers en als gezinnen mee om?

Zijn er lokale burgerenergiecoöperaties en voor welke subsidies kan men als inwoner van Laakdal op dit moment terecht bij de gemeente.

Deze en nog veel meer vragen krijgen aanstaande dinsdag 10 jan een antwoord in Zaal ’t Fortun, Smissestraat 3 in Groot-Vorst tijdens de infoavond rond ‘Betaalbare energie’.

Aansluitend volgt een presentatie van een Laakdalse energiemeester.

Gratis inkom.            Stein VOET  Voorzitter cd&v Laakdal

DRIEKONINGEN 6 JANUARI

Op de meeste schilderijen van de geboorte van Jezus staan drie wijzen afgebeeld, ook wel koningen of magiërs, zoals ze vaak worden genoemd. Maar de Bijbel zegt niet dat het er drie waren.
.
* Uit het aantal geschenken maakt men wel op dat ze met drie waren. Ze worden Caspar, Melchior en Balthasar genoemd. In oude legenden hebben ze echter andere namen. (hieronder de 4 koningen van de Makelstraat – geen echte concurrenten van de 3 koningen)
.
.
.
* De keuze van die geschenken – goud, wierook en mirre – was niet toevallig.
Goud was een gepast geschenk voor een koning. Jezus was geboren om koning te worden. De wijzen wisten dat. Goud was een van de geschenken die zij de toekomstige “Koning der koningen” aanboden.
Wierook was een passend geschenk voor een kind dat hogepriester zou worden.
Mirre werd gebruikt om de lichamen van de doden te balsemen. Dit kind Jezus zou opgroeien en op een dag ter dood worden gebracht voor de zonden van de wereld. Mirre was daarvoor een juist geschenk.
.
.
* Het goud verwijst dus naar Christus’ koningschap, de wierook naar zijn hogepriesterschap en de mirre naar zijn dood.
.
.
* Driekoningen was lange tijd een kerkelijke feestdag die herinnerde aan de komst van de drie koningen (of wijzen) uit het Oosten. Driekoningen, 6 januari, drie personen met de ons bekende namen Caspar, Melchior en Balthasar – ontsproten echter uit het heidendom.
* Het geven van geschenken met Kerstmis stamt eveneens uit het heidendom, net als Kerstmis zelf.
.
.
Tweederangsfeestdag …
.
* In de jaren voor 1962 betekende Driekoningen een dag extra vakantie voor de schoolgaande jeugd. Na het tweede Vaticaanse concilie in 1962 werden feestdagen als deze ‘afgestelde heiligendagen’ genoemd, nu met schoolverplichting.
.
*** In elke gemeente die zich een beetje respecteerde, trok voor 1962 een driekoningenstoet uit, meestal georganiseerd door één of meerdere jeugdbewegingen. In Veerle namen de studenten het voortouw.
.
.
foto stoet uit 1945 – op de Diestsebaan (tramrails) voor het hoekhuis van Fiktrin, het latere Pecotex – het café meen ik te herkennen, maar als 2-jarige ging ik nog geen pinten drinken en een stuk sjocolat bestond hier nog niet – de Engelse soldaten bij de bevrijding in 1944 hadden dat wel bij …Of toch geen café, maar de meubelzaak van Fons Verboven met achteraan ook een schrijnwerkerij die later verhuisde naar Eindhout. Fons bouwde in Veerle een nieuwe of vernieuwde woning.
.
Nog verder naar het dorp toe had je het café van Mil (Miljoen) Van Meeuwen, die een zaak in bouwmaterialen had aan de Wissel, even verderop. De tram (poephoan, vanwege zijn geluid) stopte daar steevast om te lossen en te laden.
.
Omdat ik mijn tweede studiejaar doorbracht op het kasteel van de baron even verderop, mocht ik vaak mee met die tram die amper 5 à 10 km/u aankon. Voor het kasteel sprong ik eraf zonder dat de tram ‘vaart’ minderde. Het huis met hoge schuur herinner ik mij ook nog, maar zonder détails…
.
Foto’s: Archief Lwgh Heemkring Laakdal 
.
* De jeugd zelf organiseerde zich ook in groepjes van drie en ging dan, verkleed als koningen, de huizen af om Driekoningenliedjes te zingen. Eén van de drie zangers droeg een ster op een stok die in beweging werd gehouden door aan een touwtje te trekken dat rond een afgedankt bobijntje was gewikkeld.
.
* In onze Laakdalse deeldorpen zong men meestal dit liedje:
.
Drie koooningen, drie koooningen,
geef mij nen nieuwen (hoed.
Mijnen ouwen is verslee-eeten,
mijn moeder mag ‘t nie wee-eeten.
Mijn vader heeft het geld,
op de rooster geteld.
.
* Op de rooster tellen betekent geen geld hebben of geen geld kunnen bijhouden.
.
* Als beloning voor het zingen kregen de koningen eten, snoep en geld. Net als voor andere kerkelijke feesten deed de Kerk destijds inspiratie op in heidense gebruiken. Zo stamt het snoepgoed (meestal bonen) dat werd uitgedeeld, van dagen na streng vasten.
.
.
* Acht jaar geleden, in 2015 (toen kon dat nog)  ging ik mee Driekoningen zingen met de kleuters van vbs de Wijngaard     (zie foto’s …ludo vervloet)
.
Weerspreuken
.
• ‘Zet met Driekoningen ramen en deuren open, want wind met Driekoningen brengt zegen.’
• ‘Als het op Dertiendag (13e dag na kerst = Driekoningen) vriest, vriest het zes/dertien weken lang.’
• ‘Als Driekoningen is in het land, komt de vorst (vries) in ‘t vaderland.’
• ‘Met Driekoningen lengt de dag zoveel een geitje springen mag.’
• of ‘Met Driekoningen lengen de dagen een hanenschreeuw.’ (bedoeld wordt de duur van het kraaien van een haan.)
.
.

‘Drie Koningen’ in Keulen

De relikwieën van de Drie Koningen zijn de vermeende stoffelijke resten van de Wijzen uit het Oosten. Sinds 1164 bevinden deze relikwieën zich in een reliekschrijn in de Dom van Keulen. Hoe ze hier terecht kwamen leest u hieronder. Nog meer op Wikipedia-rood.

.

.

*  Het was Helena, de moeder van de Romeinse keizer Constantijn, die omstreeks 325 tijdens een reis door Palestina meende de overblijfselen van de Drie Koningen te hebben gevonden, in de vorm van bot- en kledingresten. Deze relikwieën werden volgens de overlevering door keizer Constans I in 344 aan de stad Milaan geschonken.

*  Pas in 1158 wordt opnieuw melding gemaakt van de relikwieën. De Franse abt Robert van de abdij van Mont Saint-Michel noteerde in dat jaar dat in een kerkje nabij Milaan de lichamen van de Drie Koningen terug waren gevonden. Omdat de stad in deze periode belegerd werd door de Duitse keizer Frederik Barbarossa, werden de relikwieën binnen de stadsmuren van Milaan gebracht en in de klokkentoren van de kerk van San Giorgio al Palazzo bewaard.

*  Na de overwinningen van Frederik Barbarossa in Lombardije, werden de resten van de Drie Koningen in 1164 door de Keulse aartsbisschop Reinald van Dassel naar Keulen overgebracht. De zeer belangrijk geachte relieken werden door de opvolger van Reinald van Dassel, aartsbisschop Filips I van Heinsberg in een zeer rijk bewerkt, verguld koperen reliekschrijn geplaatst, vervaardigd door de beroemdste edelsmid uit de middeleeuwen, Nicolaas van Verdun.

*  Om dit grootste reliekschrijn ter wereld een waardig huis te bieden wordt gestart met de bouw van een nieuwe Keulse Dom. Keulen beleefde in de eeuwen erna een grote bloeitijd als pelgrimsoord.

*  In de eeuwen die volgden werd van Milanese zijde herhaaldelijk verzocht om teruggave van de drie koningen, maar tevergeefs. In 1903/04 werden wel enkele botfragmenten aan het aartsbisdom Milaan geschonken, die thans in de Sant’Eustorgiobasiliek worden bewaard.

*  In de jaren 1980 werden de vermeende kledingresten van de Drie Koningen onderworpen aan wetenschappelijk onderzoek. Volgens de uitkomsten van het onderzoek dateert het textiel van tussen de 2e en 3e eeuw na Christus.

*  Marco Polo vermeldde eind 13e eeuw dat hij de graven van de Drie Wijzen uit het Oosten in de Iraanse stad Saveh had gezien. (bron Wikipedia)

**  Druk op rood voor meer info

 

EN HET ALLERLAATSTE VAN ‘DE DRIE KONINGEN ‘…

* Enkel de evangelist Mattheus vertelt over magi uit het Oosten die het pasgeboren kind Jezus willen bezoeken. ‘Maar waar uit het Oosten kwamen de Wijzen precies vandaan’, vraagt Christof Bouweraerts zich in Kerk&Leven af.

.
* ‘Justinus de Martelaar verbindt hen met de koningin van Sheba’, zegt Verheyen van de K.U. Leuven. En nog: ‘Zo komt hij uit in Arabië, Ethiopië of Tweestromenland (Tigris en Eufraat). Clemens van Alexandrië (3de eeuw) zegt dat het Perzië moet zijn.
.
* ‘Hoe kwamen ‘de Wijzen’ aan hun aantal van drie?’ In de derde eeuw pas schrijft Origines dat er geen 12 waren, zoals de Syrische Kerk beweert, maar drie. In de zesde eeuw pas duiken hun namen op : Caspar (jong zonder baard) , Melchior (de oudere) en de donkere, later gitzwarte Balthasar.
.
In 1164 laat keizer Barbarossa de relieken van de magi overbrengen van Milaan naar Keulen, waar ze het mysterie binnentraden…

Driekoningen: 12 vragen & antwoorden

Vandaag vrijdag 6 januari is het Driekoningenfeest. In de grootste delen van Vlaanderen hét kinderfeest bij uitstek. Niet bij ons in de Zuiderkempen. Daar zwaait ‘nieuwejerkezoete’ nog steeds de plak.

* Hoe ze heetten en wat ze meebrachten, dat is bekend. Maar wat weten we nog meer over de drie koningen — eigenlijk wijzen — die op 6 januari gevierd worden? 12 vragen, 12 antwoorden.

  1. Wat zegt de Bijbel over de drie koningen?  Weinig. Alleen Mattheüs spreekt over ‘wijzen uit het oosten’ die een ster volgden op zoek naar ‘de pasgeboren koning der Joden’. Als geschenken hadden ze goud, wierook en mirre mee. Ze waren in die zin de eerste pelgrims, de eersten die ‘de weg van het geloof’ volgden, en de eersten die Jezus echt zagen (vandaar ook het Feest van de Openbaring, ook Epifanie genoemd).
  1. Waarom spreken we dan over drie koningen in plaats van wijzen? Vanaf de derde eeuw werden de ‘wijzen’ steeds vaker ‘koningen’, waarschijnlijk onder invloed van andere bijbelteksten zoals: De vorsten van Tarsis, het kustland, zij komen geschenken hem brengen, de koningen van Sjeba en Seba, zij dragen hun schatting hem aan: alle heersers brengen hem hulde, alle volken zijn hem onderhorig.
  1. Hoe weten we eigenlijk dat ze met drie waren? Dat wordt afgeleid van de drie geschenken: goud, wierook en mirre.
  1. Waarom precies die geschenken? Goud was het typische geschenk voor een koning. Wierook stond symbool voor de goddelijkheid. Mirre is een verwijzing naar de dood van Jezus: mirre was een kostbaar hars, met mirrezalf werden doden ingewreven.
  1. Waarom waren ze op zoek gegaan naar Jezus? Het verhaal gaat dat de Drie Wijzen wilden de nieuwe ‘koning der Joden’ zien en klopten aan bij koning Herodes met de vraag waar ze die konden vinden. Herodes, beducht voor zijn eigen positie, probeerde de wijzen voor zijn kar te spannen. Hij vroeg om hem in te lichten als ze het kind vonden, zogezegd om het kind daarna zelf eer te gaan betuigen. De Drie Wijzen werden door een goddelijke droom gewaarschuwd Herodes niets te laten weten. Toen Herodes dat merkte, liet hij alle pasgeboren kinderen in Bethlehem vermoorden (‘Dag van de Onschuldige Kinderen). Jozef, Maria en Jezus konden tijdig vluchten naar Egypte.
  1. Hoe kregen ze hun namen Caspar, Melchior en Balthasar? Onderzoekers menen dat monniken in de 7de of 8ste eeuw de drie wijzen hun namen gaven: Caspar, Melchior en Balthasar. Caspar werd als een Afrikaan van 20 getypeerd, Melchior als een Aziaat van 40 en Balthasar als een Europeaan van 60. Daarmee wilde men aantonen dat Gods zoon er voor alle culturen en leeftijden is.
  1. Wie is de vierde koning uit een Russische legende? Een Russische legende spreekt over een vierde wijze, Artaban of Coredan genaamd, die ook op weg was gegaan naar de pasgeboren Jezus. Zijn cadeau bestond uit drie edelstenen. Onderweg deelde hij die stenen één voor één uit: de eerste diende om een gewond kind te verzorgen, de tweede voor een weduwe die dreigde als slavin te worden verkocht. Met de derde steen kocht hij enkele mannen vrij die door soldaten gedood dreigden te worden. Door dit oponthoud raakte hij het spoor bijster en kreeg hij het kind Jezus nooit te zien. Volgens de legende zag hij Jezus wel toen die stervend aan het kruis hing.
  1. Wat gebeurde er later met de drie wijzen? Daarover bestaat weinig informatie. Volgens sommige legendes keerden ze terug naar het Oosten, naar het toenmalige Perzië, en stierven ze later als martelaar. Hun lichamen werden overgebracht naar Konstantinopel, later naar Milaan en in de 12de eeuw naar de Dom in Keulen, waar hun relieken zich sindsdien bevinden.
  2. Waarom gaan kinderen op die dag zingend van huis naar huis? In de Middeleeuwen gingen kinderen rond het feest van de Openbaring van deur tot deur om geld te vragen. Sinds de 19de eeuw evolueerde dat naar een traditie waarbij kinderen een liedje zingen en daarvoor worden beloond met snoep of centen. Op verschillende plaatsen gaat de opbrengst van het ‘sterzingen’ naar het goede doel.
  3. Waarom dragen de kinderen een ster? Een — al dan niet vlot ronddraaiende — ster staat symbool voor de ster die de Drie Wijzen naar de geboorteplaats van Jezus leidde. Aan onze voordeur wordt het een symbool voor de ster die elk van ons richting geeft.

van Filips tot Karel

1477 is een belangrijke jaartal in onze geschiedenis, want ‘het begin van het einde’ van de Bourgondiërs in onze gewesten.

* Het begon met Filips de Stoute (zoon van de Franse koning Jan de Goede (hertog van Bourgondië) en Margaretha van Male, gravin van Vlaanderen. Zij trouwden op 19 juni 1369, startdatum van “de Bourgondiërs in onze gewesten”

* In volgorde werden Jan zonder Vrees, Filips de Goede en Karel de Stoute de mannelijke opvolgers. Dan nemen de regent en de landvoogdessen het over.

* Als keizer Karel in 1558 overlijdt in Spanje worden de Spanjaarden hier de baas. Met alle narigheden vandien. 

.

HET BEGIN VAN EN HET ABSOLUTE EINDE

.

  • 1477 – In de ‘Slag bij Nancy’ tussen de Bourgondiërs en troepen uit Zwitserland en Lotharingen komt de leider van de Bourgondiërs, Karel de Stoute, om het leven. Het begin van het einde …
  •  De feiten … In 1 477 vond in Nancy DE fatale veldslag plaats tussen troepen van de Franse koning en die van Karel de Stoute, de hertog van Bourgondië en heerser over het grootste stuk van de Nederlanden.
  • Vechtersbaasje Karel, die maar niet genoeg krijgt van de slag(-ters)velden , liet het leven bij die fatale confrontatie .
  • Daarmee was ook de kans verkeken om het hertogdom Bourgondië ook territoriaal met de Nederlanden te verbinden. Karel wou dat verwezenlijken om het werk van zijn vader af te maken.
  • Filips de Goede had zijn grondgebied uitgebreid door onder meer de noordelijke gewesten Vlaanderen en Brabant met het zuidelijker gelegen hertogdom Bourgondië te verenigen.
  • Zijn oorlogszuchtige zoon wou daar een gebied aan toevoegen: het tussenliggende Lotharingen.
  • Maar … in 1 477 won de Franse koning Lodewijk XI het pleit met zijn huurlingenleger. Lodewijk voegde meteen Bourgondië (voorgoed) toe aan het kroondomein en deed Karels droom van een ‘verenigd’ koninkrijk bloedig uiteenspatten.
  • Karel werd in 1 433 geboren als zoon van Filips de Goede. Karel was een woelwater en een vechtersbaas. Overmoed werd zijn dood in 1 477.
  • Zijn 20-jarige dochter Maria (van Bourgondië) werd zijn opvolger. Zij trouwde in datzelfde jaar nog met Maximiliaan van Oostenrijk – ook wel bekend als Maximiliaan van Habsburg –
  • In 1 482 overleed Maria aan de gevolgen van een jachtongeval. Maximiliaan werd voogd en regent tot 1 493.
  • Als hij later ook Keizer van het Roomse rijk wordt, wordt zijn zoon Filips(de Schone) vorst van de Nederlanden en door zijn huwelijk met Johanna van Castilië (de waanzinnige) … ook koning van Castilië – Spanje.
  • Uit hun huwelijk wordt in 1 500 de latere Keizer Karel V geboren. Door het vroege overlijden van zijn vader en de waanzinnigheid van zijn moeder Johanna wordt Margaretha (zus van keizer Maximiliaan) – de landvoogdes van de Nederlanden met Mechelen als hoofdstad. De Habsburgers namen het hier eerder al over van de Bourgondiërs.
  • Margaretha overleed in 1 530. Maria van Hongarije (zus van keizer Karel V) werd de nieuwe landvoogdes van de Nederlanden. Haar standbeeld staat op de Mechelse Grote Markt…. Enzovoort, enzoverder…
  • Meer weten?  Historiek  raadplegen ! Ook  “De Bourgondiërs” van meester-verteller Bart Van Loo lezen kan geen kwaad.

 

ANDERE WETENSWAARDIGHEDEN OP 4 JANUARI …

Umberto Eco

Umberto Eco (Alessandria, 5 januari 1932 – Milaan, 19 februari 2016)  behoort tot de bekendste Italiaanse schrijvers van zijn tijd. Bijna 7 jaar geleden overleed hij. Als schrijver overleeft hij in zijn boeken.

5 beroemde uitspraken van hem …

*  De computer is niet een intelligente machine die domme mensen helpt, integendeel, het is een domme machine die alleen in handen van intelligente mensen goed werkt.

*  Iemand die niet meer in God gelooft is niet iemand die niets meer gelooft; het is iemand die alles gelooft.

*  De echte held is altijd per ongeluk een held.

*  De mens bedrijft het kwaad nooit zo hartstochtelijk en vol overgave als wanneer hij dat doet uit godsdienstige overtuiging.

* Om te overleven, moet je verhalen vertellen

Eco is een meester in fictie – vorige eeuw schitterde hij met …

 “De naam van de roos”- samenvatting

* Het is de laatste week van november 1327 in een welvarende abdij in het noorden van Italië. Broeder William van Baskerville, een franciscaner monnik uit Engeland, komt als speciaal gezant van de keizer met een discrete opdracht naar Italië.

* Hij moet een ontmoeting organiseren tussen de van ketterij verdachte franciscanen en afgevaardigden van de paus. Al spoedig ontwikkelt zijn verblijf in de abdij zich echter tot een tijd vol apocalyptische verschrikkingen. Er worden zeven geheimzinnige misdaden gepleegd, die de muren van de labyrintvormige bibliotheek met bloed besmeuren.

* Angstige geruchten gonzen door de abdij; niet alleen de abt heeft iets te verbergen, overal worden sporen uitgewist. William, een voormalig inquisiteur, wordt door de onderzoekskoorts bevangen. Terwijl hij aanwijzingen verzamelt en in geheimtaal geschreven manuscripten ontcijfert, dringt hij steeds dieper door tot de geheimen van de abdij…

 

*** Wie één oog dichtknijpt en in “De naam van de roos” kijkt als in een ver verwijderde spiegel, zal gemakkelijk de monnikskappen en kardinaalsmijters uit de middeleeuwse dagen kunnen verwarren met de moderne tekens van macht.

***  De roman vormde het begin van een subliem schrijverschap. Drie decennia later vond Eco het tijd om zijn meesterwerk weer eens op te slaan en te voorzien van de nodige aanvullingen en uitbreidingen.

Dit maakte “De naam van de roos” nog virtuozer , en vooral meer dan compleet en nog altijd actueel in tijden waarin macht met elk leven verweven is.

** Het lezen nog overwaard…

1 2 3 4 5 6