de Oriënt-Express

De Oriënt-Express is de eerste grote Europese luxe langeafstandstrein. Op 4 oktober 1883 werd de trein officieel in gebruik genomen. (foto Historiek)

* De trein werd ingezet op initiatief van de Belgische zakenman Georges Nagelmackers (1845-1905) en zijn Compagnie Internationale des Wagons-Lits (CIWL).

* Aanvankelijk reed de trein tussen Parijs en Boekarest. Later werd die route doorgetrokken tot Istanbul.

* In 1977 wordt de trein opgeheven omwille van onrendabel , maar op initiatief van reisorganisaties allerlei rijdt de trein vanaf dan af en toe nog als toeristische trekpleister op delen van de route.

* De laatste jaren verbindt de trein Straatsburg en Wenen nog en rijdt zo over een deel van de oorspronkelijke route.

* Die treinverbinding werd enkele jaren geleden echter het slachtoffer van de populariteit van hogesnelheidslijnen en low-budget luchtvaartmaatschappijen.  (vrij naar Historiek)

* De Oriënt-Express werd o.m. beroemd door Agatha Christie’s boek Murder on the Oriënt-Express uit … 1934.

* Andere belangrijke data zijn …

  • 1955 – De Citroën DS19 (het strijkijzer) wordt gepresenteerd.
  • 1991 – In het Rijksdaggebouw in Berlijn komt het Duitse parlement voor het eerst in 57 jaar weer samen. Het gaat om 520 leden van de Bondsdag en 144 leden van de Oost-Duitse Volkskammer.
  • 1992 – Een El Al-Boeing 747-vrachtvliegtuig stort neer op een flatgebouw in de Amsterdamse Bijlmermeer.

darwin en de evolutietheorie

Samen met de erfelijkheidsleer van Gregor Mendel vormt de evolutietheorie van Charles Darwin de basis voor alle biologische kennis en zorgde ze voor een revolutie binnen de wetenschap.

* De evolutietheorie geeft een verklaring voor de ontwikkeling van het leven en de verscheidenheid ervan aan soorten op aarde.

* Darwin was een gelovig man. Hij wou zelfs priester worden. Darwin groeide op in een tijd waarin religie en wetenschap nog streng verenigd waren.

* Na zijn ontdekkingen ging hij evenwel twijfelen aan veel ideeën uit de Bijbel. Darwin besloot zijn overdenkingen met de vaststelling dat er geen God was, maar begreep tegelijkertijd dat dit niet wetenschappelijk onderbouwd kon worden.

* Darwin studeerde in Cambridge en deed in januari 1831 examen. Hij muntte uit in wiskunde, natuurkunde en theologie. Geoloog Adam Sedgwick nam hem mee als assistent naar Wales om gesteentelagen in kaart te brengen. Terug in Cambridge vond hij een uitnodiging om met Robert FitzRoy een reis met HMS Beagle te maken.

** De Beagle verliet op 27 december 1831 de Engelse haven Devonport. Op naar de Atlantische Oceaan en Kaapverdië en meteen verder naar Zuid-Amerika. De reis zou uiteindelijk vijf jaar duren. Onderweg verzamelde hij fossielen, mineralen, planten en dieren. Op 2 oktober 1836 was de Beagle weer thuis.

* Na deze reis zou Darwin zijn vaderland nooit meer verlaten. Zijn bureau werd zijn werkplaats. Een ritje te paard en een dagelijkse wandeling bepaalden voortaan zijn uithuizigheid. Deze ommekeer was mede te wijten aan een raadselachtige ziekte, die hem vele jaren plaagde. De symptomen ervan waren duizeligheid, ademnood, hartkloppingen, angstaanvallen, uitslag en een opgeblazen gevoel.

* Na de Beaglereis werd Darwin al snel opgenomen in de wetenschappelijke kringen van Cambridge. Zijn collecties van onderweg werden bestudeerd door de beste Britse wetenschappers en hij werd regelmatig uitgenodigd om over zijn ontdekkingen te vertellen.

* Net als enkele voorgangers wist hij met zekerheid dat zowel dieren als mensen door de tijd langzaam veranderd waren. Het scheppingsverhaal uit de Bijbel bleek niet langer de absolute waarheid te zijn.

* De belangstelling voor natuurwetenschap leidde in de achttiende eeuw tot veel nieuwe kennis die … niet te rijmen viel met de visie van een God die exact zesduizend jaar eerder alles schiep wat er op aarde rondliep.

** In 1839 verscheen het ‘Journal of resources into the geology and natural history of the various countries visited by H.M.S. Beagle’. Zijn eerste, en erg belangrijke werk. Het verslag van zijn reis (1831-1836) aan boord van de Beagle verklapte de bevindingen die uiteindelijk tot de evolutietheorie zouden leiden.

** Met ‘The voyage of the Beagle’ werd Charles Darwin ook buiten de wetenschappelijke wereld bekend. De negentiende eeuw was immers de eeuw van de grote ontdekkingsreizen waarbij veel gewone mensen belangstelling toonden voor de verslagen van de ontdekkingsreizigers.

* Charles Darwin mocht in 1839 toetreden tot de Royal Society, de meest prestigieuze wetenschapsacademie in Engeland.

°° Charles Darwin trad in het huwelijk met Emma Wedgwood, zijn nicht (?). Het echtpaar betrok in 1842 een groot huis op het platteland in Downe, een dorpje in Kent ten zuiden van Londen. Charles en Emma kregen tien kinderen van wie een aantal jong stierf.

* Darwin werkte twintig jaar aan het boek dat een revolutie in de biologie zou ontketenen. Op de Galapagoseilanden kwam hij tot het inzicht dat dieren door evolutie kunnen veranderen als ze zich aanpassen aan nieuwe leefomstandigheden. Pas na jarenlang studeren kwam hij tot een theorie die vrijwel alles verklaarde over hoe dieren en planten ontstonden en zich ontwikkelden.

* Maar … Charles Darwin zou zijn evolutietheorie niet zelf hebben bedacht, maar ontleend hebben aan de Britse bioloog en socialistische idealist Alfred Wallace, gaat het verhaal verder.

* Terwijl Darwin werkte aan zijn theorie, schreef Wallace het essay ‘On the tendency of varieties to depart indefinitely from the original type’. Wallace stuurde een exemplaar van zijn studie naar Charles Darwin, die tot een soortgelijke ontdekking was gekomen. Beide mannen publiceerden hun bevindingen en maakten hiermee de evolutietheorie kenbaar aan de wereld.

* Het beroemde boek van Darwin ‘On the origin of species …’, verscheen in 1859.

* “De natuur maakt geen koprollen,” schreef Charles Darwin in ‘On the origin of species’. Hij bewees dat de natuur met kleine stappen en zeer langzaam voortschreed. In tegenstelling tot bioloog Thomas Henry Huxley, een vriend en aanhanger van Darwin. Die was ervan overtuigd dat de evolutie schoksgewijs en met grote stappen vooruitging.

* Later bleek dat beide wetenschappers gelijk hadden. Soms gaat de ontwikkeling inderdaad erg traag en soms razendsnel, terwijl kleine genetische veranderingen enorme veranderingen in de anatomie van dieren kunnen veroorzaken.

** Op latere leeftijd, en in de war gebracht door foutieve informatie van natuurkundige kopstukken , begon Darwin aan zijn theorie te knoeien. “Tenslotte huldigde hij ideeën die vrijwel 180 graden verschilden van wat we gewoonlijk darwinisme noemen”, schreef Dick Hillenius.

* Hillenius was conservator reptielen en amfibieën aan het Zoölogisch Museum van de Universiteit van Amsterdam. Hillenius schreef veel over de evolutietheorie van Darwin. Ook dit: “Geen bioloog zal tegenwoordig meer over die dwalingen spreken, maar Darwin zelf had aan het einde van zijn leven misschien wel een overheersend gevoel van mislukt te zijn, als hij al niet werd opgevreten door schuldgevoel ten opzichte van Wallace.”

* Charles Darwin overleed op 19 april 1882 in zijn huis in Downe. Hij wilde een rustplaats naast zijn geliefde Emma in Downe, maar hij kreeg een staatsbegrafenis.

** Zijn stoffelijk overschot werd naar Londen gebracht, waar het in de Westminster Abbey naast de natuurkundige Isaac Newton ligt. Zijn huis in Down House Kent werd een museum, helemaal gewijd aan Darwin en zijn wetenschappelijke werk.

Duitslanden  herenigd

Postzegel die ter gelegenheid van de Duitse eenwording werd uitgebracht .

Op 3 oktober 1990, minder dan elf maanden na de val van de Berlijnse Muur (9 november) worden de twee Duitslanden herenigd. Op die dag houdt de Duitse Democratische Republiek (DDR) op te bestaan. Oost-Duitsland gaat op in de Bondsrepubliek Duitsland.

* In Duitsland is 3 oktober nog altijd een feestdag: Tag der Deutschen Einheit (Dag van de Duitse eenheid). De vorige bondskanselier van Duitsland, Gerhard Schröder, pleitte er enkele jaren geleden nog voor om de dag voortaan te houden op iedere eerste zondag van oktober. Dit omdat veel Duitsers op zondagen toch al vrij zijn. Het plan van Schröder haalde het niet.

* De nationale feestdag wordt ieder jaar in een andere Duitse stad gevierd met een groot volksfeest.

ONTSTAAN VAN DE TAALGRENS

België bestaat uit Frans sprekende Walen en Nederlands sprekende Vlamingen. Die talen verdelen ons klein, maar moeilijk België in twee taalgebieden. Het Duitse dateert pas van na WO I. Hoe het zo ver kwam, leert ons … de geschiedenis.

Knipsel5587* De Franken, een federatie van stammen uit de oostkant van het huidige Nederland en het Duitse Ruhrgebied, stak vanaf de jaren vijftig van de derde eeuw regelmatig de Rijn over. Naar het westen toe, toen nog bezet Romeins gebied. Oost en west, beide doormidden gesneden door de machtige Rijn.

* De Romeinse keizer Postumus besliste daarom  (rond 265 na Chr) een lijn versterkingen aan te leggen om de grote weg door Belgica te beveiligen. Die versterkingen vormden een kwarteeuw lang de noordgrens van het Romeinse Rijk.

  • De weg door Belgica begon in Boulogne en leidde via Amiens, Bavay, Tongeren, Heerlen en Jülich naar Keulen en was weldra bekend als de Via Belgica .

* Een belangrijke weg die verdedigd moest worden. Want ten zuiden van deze via lagen immers de grote landgoederen van de vruchtbare lössgronden waarop graan werd verbouwd voor steden als Keulen en voor de forten langs de Rijn.

* In de jaren vijftig van de vierde eeuw staken de Franken en Chamanen de Rijn nog eens over. Dit keer wachtte de Romeinse generaal Julianus ze op. Die stond de Franken en Chamaven na enige tijd toe om zich te vestigen in Toxandrië (Kempen),  de verre voorganger van het latere hertogdom Brabant. In dit gebied kregen de Franken boerderijtjes op de marginale zandgronden. De landhuizen op de löss bleven in handen van de oude bevolking.

  • De fortenreeks langs de Via Belgica ging dus gestaag de grens vormen tussen de Frankische immigranten en de autochtonen. Tussen het noorden en het zuiden van wat nu het unitaire België heet.

* De Frankische landverhuizers brachten ook hun taal mee, een voorloper van het Nederlands. In het zuiden evolueerde bv. het Latijnse woord castra tot château, maar in het noorden bleven de harde k voor een klinker en de s tussen een klinker en een t gehandhaafd, zoals in de plaatsnaam Kester. En natuurlijk ook in kasteel.

  • In het noorden werd het Latijn verdrongen door het Frankisch, dat er de dominante taal werd. In het zuiden lag het Latijn mee aan de basis van het latere Frans.

*** Kortom, de versterkingen langs de via Belgica waren niet alleen een grens tussen löss en zand, tussen welvarende graanvilla’s en keuterboeren, maar ook tussen Latijn(Frans) en Frankisch(Nederlands). De taalgrens was een feit.

LICHTE STIJGING …

Het is weer zaterdag , 1 oktober al. De coronacijfers evolueren zoals wij reeds uit de algemene nieuwsberichten konden  afleiden : de besmetting groeit weer lichtjes.
Twee gemeenten zijn deze week onveranderd gebleven, de overige 13  stijgen van licht tot fel. In Laakdal was de stijging eerder aan de lichte kant : van 37 naar 43.
Hopelijk zal de nieuwe actie van inentingen wel wat helpen. Daar tegenover staat dat de scholen weer op volle toeren draaien en dat er veel mensen ook nog andere zorgen hebben. Goed bovendien dat wij niet in China wonen want daar gaat alles dicht vanaf 1 besmetting!
In normale omstandigheden tot volgende week. En blijven genieten van de regen waar we zo lang om vroegen… (LH)

St-Bavo in Trichelhoek

* Vandaag zaterdag 1 oktober is het feest van St-Bavo in Trichelhoek-Eindhout. Zowat iedereen die af en toe een uitje waagt in Laakdal kent de overbekende Sint- Bavokapel in Trichelhoek. Je kan er gewoon niet naast kijken.

  • De kapel werd reeds gebouwd in de middeleeuwen. De eerste vermelding dateert uit 1503 maar de oorsprong ervan ligt wellicht vele eeuwen vroeger. 1 oktober is ook synoniem van Bamis, in onze Kempense contreien het echte begin van de herfst.

In de middeleeuwen was er reeds een woonkern in Trichelhoek gevestigd, geconcentreerd rond drie grote hoeven die juridisch verbonden waren aan een leenhof. Ook de naburige Rendershoek, afhankelijk van het Hof Vander Galen van Vorst, moet ook reeds vroeg bewoond geweest zijn.

Zoals gebruikelijk vestigden de eerste bewoners zich op de beste gronden, in de buurt van drinkbaar water waarvan toen in Grote en Kleine Laak nog helemaal geen gebrek was. Het is bovendien best mogelijk dat in Trichelhoek ook de eerste woonkern van Eindhout ontstond, de Sint-Bavokapel de eerste bidplaats was en dat op de plaats van de huidige Sint-Lambertuskerk pas later een kapel werd gebouwd. Zekerheid daaromtrent ontbreekt evenwel.

Bedevaarten

In de 17de eeuw kenden de bedevaarten naar de H. Bavo in Trichelhoek een hoogtepunt. Uit het Hageland en de Kempen stroomden op 1 oktober, met Bamis, de pelgrims toe, voornamelijk om genezing af te smeken tegen kinkhoest.

In 1963/1964 was ik interimaris in de gemeentelijke jongensschool van Eindhout. Op 1 oktober trokken wij met de kinderen naar de St-Bavokapel voor een eucharistie om Bamis te vieren, het echte begin van de herfst en om de hemelbewoners te bedanken voor de oogsten die toen al zo goed als binnen waren gehaald. Maïsvelden als nu waren er nog niet te zien. Nadien mochten de kinderen voorzichtig kijken in de waterput die genezend water tegen kinkhoest zou bevatten. Veel pelgrims waren er evenwel niet meer in de sixties, hooguit een paar enkelingen kwamen er nog bidden voor bijstand.

Kapel

De St-Bavokapel staat op een terp of heuveltje. Het is een stijlvol bakstenen gebouw, verfraaid met witte zandsteen en bekroond met een sierlijk klokkentorentje op het spitse zadeldak. De muren zijn met steunberen versterkt en aan de zijkant van het koor is een kleine sacristie aangebouwd,. Aan de kapel kan men ook een wandeling starten die u het mooie natuurgebied het Trichelbroek laat ontdekken.

Bamis

Bamis, eigenlijk ‘Baafmis’ (samentrekking van Bavo en mis), is de feestdag van Sint-Bavo op 1 oktober. St-Bavo is de patroonheilige van het bisdom Gent, patroon ook van de goede oogst. In Trichelhoek-Eindhout werd Sint-Bavo vroeger dus vooral door bedevaarders bezocht om kinkhoest te genezen.

Samengestelde bamis-woorden zijn: • bamistijd: benaming voor het begin van de herfst. • bamispacht: pacht die men rond de feestdag van Sint-Bavo moest betalen. • bamisweer: typisch herfstweer – regen afgewisseld met hevige windstoten – • bamismaan: de eerste volle maan van de herfst

(ludo vervloet 01/10/2013 –  Het Nieuwsblad)

MAISOOGST ANNO 2022

Vanmiddag waren we in Schoot de gelukkige getuigen van moderne landbouw. Binnen de kortste keren slaagden een monster met verraderlijke rode tanden en een tractor met oplegger erin om het laatste deel van een groot maïsveld helemaal te zuiveren. Terwijl de tractor al onderweg was met zijn buit, plooide het monster zijn componenten samen tot een luguber geheel en vertrok ook. Op weg naar een ander veld…Modern? Beslist.

Wat een schril contrast ook met de jaren ’60 van vorige eeuw toen wij , studentjes, in Genappe vakantiegeld gingen verdienen met erwten dorsen voor conservenfirma Marie-Thumas. Met dagen van minstens 10u gaffel in de hand. Voltooid verleden tijd, en maar goed ook.

Maîs was in de jaren ’60 nog niet aan de orde, gewoon omdat de machines ontbraken om te oogsten. Walenwerk was toen nog louter handwerk.

W.A. Mozart (1756-1791) – Componist

Wolfgang Amadeus Mozart stierf al op zijn 35ste. Niets ongewoon voor die tijd, maar spijtig voor zijn bewonderaars toch veel te vroeg. W.A. liet wel een onovertroffen muzikale erfenis na. Wie was Mozart, een van de beroemdste componisten uit de muziekgeschiedenis?

*** Waarom wij uitgerekend vandaag aandacht aan hem besteden? Gewoon omdat Mozart medio september Die Zauberflöte voltooide. De première op 30 september 1791, vandaag 231 jaar geleden, dirigeerde hij nog zelf. Op sinterklaasavond 5 december overleed hij na een veel te kort leven.

* Samen met Ludwig van Beethoven en Joseph Haydn behoort Mozart tot de zogenoemde ‘Eerste Weense School’, ook wel de ‘Weense klassieken’ genoemd. Zonder dat zij daar weet van hadden weliswaar, want die riante klassering gebeurde pas lang na hun overlijden. Ook de nog vroeger overleden Franz Schubert wordt bij dit eliteteam gerekend.

* De veelzijdigheid van Mozart onderscheidde hem van andere componisten van toen en later. Hij schreef muziek in alle genres die in zijn tijd bekend waren en blonk uit in al deze muziektradities.

* Wolfgang Amadeus Mozart werd geboren op 27 januari 1756 in Salzburg. Zijn vader kwam uit een gegoede familie, waarvan hij  vervreemd raakte.

* Vader Leopold was in Salzburg een niet onverdienstelijke violist, componist (Kinderopera) en kapelmeester van het aartsbisschoppelijk orkest..

* Leopold trok al vrij vroeg met zijn wonderkinderen Nannerl en Wolfgang Amadeus op tournee om alom in Europa hun muzikale talent te laten bewonderen. Leopold zelf verdiende daar flink aan. In de jaren 1761-1766 speelde Mozart piano in Londen, Parijs, Den Haag, Wenen en München. Ook België deed hij aan. In Antwerpen speelde hij op het orgel van de kathedraal.

* Na afloop van die Europese tournee kreeg Wolfgang Amadeus in 1766 diverse opdrachten van het hof van Jozef II, de keizer-koster. Daar kwamen zijn niet-alledaagse talenten helemaal tot zijn recht.

* Uiteindelijk kwam Wolfgang Amadeus Mozart ook in dienst van het aartsbisschoppelijk orkest, met een bijhorend salaris. Dit betekende wel dat de kapel Mozart kon verplichten alleen voor het orkest in Salzburg op te treden. Dat leidde tot de verwachte spanningen.

* In 1777 nam Mozart ontslag uit het orkest en ging hij op reis, begeleid door zijn moeder. Zijn optredens leverden wel veel waardering op, maar weinig geld.

* En toen Mozart in 1782 , tegen de wil van zijn vader , huwde met Constanze Weber (met wie hij vier kinderen kreeg), kreeg Mozart het nog moeilijker. Vader Leopold trok de financiële ondersteuning aan zoon  in.

* Mozart was van plan om naar Praag te verhuizen maar de benoeming tot hofmusicus van de Oostenrijkse keizer zorgde ervoor dat Mozart – opnieuw voor een karig loon – in Wenen bleef.

* Tijdens zijn korte leven schreef Wolfgang Amadeus Mozart ruim 600 muziekcomposities, waaronder talloze meesterwerken die elke dag nog grijs gedraaid worden.

* Tot zijn meest bekende werken behoren “Ein kleine Nachtmusik”, “Piano Sonato 8”, “Requiem” (waarin hij de stijl van J.S Bach verwerkte) en “Symfonie 40”. Maar ook veel, heel veel andere werken zitten in de collectie van huidige muziekfanaten.

* Op 4 maart 1791 trad Mozart voor het laatst op. In de zomer van dat jaar voltooide hij zijn laatste opera “Die Zauberflöte”. Die was besteld door de Oostenrijkse artiest Emanuel Schikaneder (zie intro).

* Mozart werd flink ziek. Hij was zwaar overwerkt en leed aan depressies. Net voor de afronding van zijn meesterwerk “Requiem” – een geheim project voor de Oostenrijkse graaf Franz von Walsegg – stierf Wolfgang Amadeus Mozart. Het was 5 december 1791. Mozarts leerling, Carl Süssmayer maakte de partituur alsnog af.

* Over zijn doodsoorzaak is veel gediscussieerd. Vermoedelijk stierf hij aan een nierziekte of aan een zware infectie. Omdat er pest was in de stad en alles gauw gauw moest gebeuren, verscheen er niemand op Mozarts begrafenis. En omwille van de strenge gezondheidsredenen, afgekondigd door de overheid, belandde zijn lichaam in een anoniem massagraf. Zelfs dat werd de muziekwereld ontnomen.

* Na zijn dood dus geen toestanden à la Pierre Lachaise in Parijs, waar veel ‘beroemdheden’ een laatste rustplaats vonden. (ontleend bij diverse media)

1 … 31 32 33 34 35 … 93