EVEN PAASREKENEN …
Vandaag 20 maart om 16u33 zijn we aan de start van de lente toe. Het hoogfeest van Pasen wordt pas op 17 april gevierd. De twee astronomische elementen waarop de tellingen van toepassing zijn, het begin van de lente en de volle maan -want daar draait het om- kunnen alleen met de ‘moderne astronomische storingstheorie’ zeer precies bepaald worden.
* De beweging van de aarde en de maan zijn immers onderhevig aan storingen van de andere planeten. Deze kleine afwijkingen hebben evenwel een merkbare invloed.
* Vergeet bovendien niet dat de banen ellipsvormig zijn en dat de maanbaan een helling vertoont t.o.v. het baanvlak van de aarde om de zon. Kun je nog een beetje volgen?
* Het spreekt vanzelf dat de kerkvaders en hun astronomen-rekenaars deze finesses niet konden voorzien met de middelen waarover ze toen beschikten. Bovendien wilde men ook een zekere regelmaat in de paasdata brengen om de voorspellingen enigszins doenbaar te maken.
* Zo ontstond de regel van het kerkelijke Pasen (het ecclesiastische Pasen). Hierin begint de lente altijd op 21 maart en wordt de volle maan berekend aan de hand van een regel die zegt dat de maanfasen zich om de 19 jaar perfect herhalen wat betreft de data in de loop van het jaar.
° De Griek Metoon had dit in de 5de eeuw voor Christus al ontdekt. Daarom wordt die periode de Metonische cyclus genoemd. Op een paar uur na – die wel accumuleren in de loop van de eeuwen – klopt deze regel ook.
° Zo kan men formules en/of tabellen voor de paasdata opstellen. Pasen kan dus niet vroeger vallen dan 22 maart en niet later dan 25 april.
° In het laatste geval is er een volle maan op 20 maart zodat de eerste volle maan van de lente pas op 18 april valt en, wanneer dit een zondag is, wordt Pasen pas op 25 april gevierd. Dit was het geval in (mijn geboortejaar) 1943 en komt terug in … 2 038.
* Een vroege Pasen op 22 maart was er bijvoorbeeld in 1818, maar komt pas weer in 2 285. In 2008 viel Pasen op de, op 1 dag na, vroegst mogelijke dag: 23 maart. Dat was ook het geval in 1913 en komt pas weer terug in 2 160. Maak u dus geen zorgen.
* Gemiddeld valt Pasen in de Gregoriaanse kalender 1 keer om de 105 jaar op 23 maart. 22 maart komt maar om de 207 jaar voor. De data tussen 28 maart en 21 april komen alle, gemiddeld, om de 30 jaar aan bod. De meest voorkomende paasdatum is 19 april. Die komt gemiddeld om de 26 jaar voor. Tismaardatjetweet …
NOG EVEN MEMOREREN …
Op het ogenblik dat de zon in de loop van maart loodrecht invalt op de evenaar, begint bij ons de astronomische lente. In 2022 is dat op vandaag 20 maart om 16.33 uur. Zie ook hier.
* De astronomische zomer begint op 21 juni 2022 om 11.14 uur. De noordpool krijgt de hele dag lang zonlicht. In het noordelijk halfrond genieten we van lange dagen en korte nachten.
* De astronomische herfst begint op 23 september 2022 om 03.04 uur. Dag en nacht duren even lang. Zie ook hier.
* De astronomische winter begint op 21 december 2022 om 22.48 uur. De zuidpool baadt de hele dag lang in de zon. Op de noordpool is het continu nacht. In het noordelijk halfrond zijn de dagen kort en de nachten lang. Op het zuidelijk halfrond is het net andersom.
* Meer informatie over de astronomische seizoenen vind je hier en hier.
** De astronomische seizoenen beginnen dus niet altijd mooi op een 21-ste. Meer zelfs, de astronomische herfst is in onze tijdrekening nog nooit begonnen op 21 september!