IJzeren Gordijn doorgeknipt

Op 27 juni 1989 , vandaag 33 jaar geleden – maar wellicht nog vrij fris in het geheugen van vele lezers – knipten de ministers van Buitenlandse Zaken van Hongarije en Oostenrijk het IJzeren Gordijn door.

* Deze gebeurtenis was vooral symbolisch, want op 2 mei van datzelfde jaar waren de eerste grensversperringen al ontmanteld.

* Het IJzeren Gordijn was een scheidingslijn tussen het communistische Oostblok en het kapitalistische Westen.

* De grens ontstond kort na de Tweede Wereldoorlog , en was een uitbreiding van de opdeling van Berlijn in een Oost – en een Westblok , en werd hét symbool van de Koude Oorlog die daar op volgde. In Hongarije kwam de eerste scheur in de grens.

Stukje van het IJzeren Gordijn

* Hongarije was in de jaren ’80 van vorige eeuw de meest liberale staat van het Warschaupact, een militair bondgenootschap van communistische landen in Oost-Europa.

* In 1988 werd er al openlijk gesproken over een terugkeer van een meerpartijenstelstel en werden enkele oude politieke partijen opnieuw opgericht.

* Een jaar later werden de geëxecuteerde leiders van de opstand van 1956, onder wie premier Imre Nagy en militair leider Pál Maléter, openlijk in ere hersteld.

* De herbegrafenis van deze leiders op 16 juni werd door vele Hongaren bijgewoond en liep uit op een vernedering van de communistische partij.

* De zaak kwam in een stroomversnelling. Begin juli 1989 overleed de voormalige Hongaarse leider János Kádár en nog diezelfde maand bracht George Bush als eerste Amerikaanse president een bezoek aan Hongarije.

* Onder Kádár waren er al enkele kleine hervormingen doorgevoerd. Het land ging zich politiek gezien steeds meer richten op het Westen.

* Op 2 mei 1989 werden de eerste grensversperringen ontmanteld en op 27 juni 1989 knipten de ministers van Buitenlandse Zaken van Hongarije en Oostenrijk het IJzeren Gordijn door.

* Dit was niet alleen een historisch moment voor Hongarije, maar voor heel Europa. Vanaf dat moment probeerden DDR-burgers die op vakantie gingen naar Hongarije bijvoorbeeld massaal naar West-Duitsland te reizen.

* De dreigende leegloop van Oost-Duitsland zorgde ervoor dat de DDR-leiders later dat jaar (9 november ’89) besloten de Berlijnse Muur te openen.

** In ‘Historiek’ meer artikelen over de Koude Oorlog

De Berlijnse luchtbrug

Op 26 juni 1948 mei 1949 werd West-Berlijn via de lucht bevoorraad. Hoezo?

* Nadat in de westelijke bezettingszones van Duitsland de D-mark was ingevoerd, voerde de Sovjet-Unie op 23 juni 1948 een eigen munt in voor de Sovjet-bezettingszone en Berlijn.

* De westelijke machten besloten dat die munt in West-Berlijn niet geldig was. De Sovjet-Unie reageerde hierop door alle toegangswegen naar Berlijn af te sluiten.

* West-Berlijn kon vanaf dat moment niet meer via water, spoor of weg bevoorraad worden. De Britse en Amerikaanse mogendheden zetten hierop een luchttransportsysteem (Berlijnse luchtbrug) op om de sectoren van Berlijn die onder westerse bezetting stonden te bevoorraden.

* Dit kon omdat Moskou geen zeggenschap had over het luchtruim boven Oost-Duitsland. Soms landde er elke 45 seconden wel een vliegtuig met hulpgoederen voor de twee miljoen inwoners van West-Berlijn. De Sovjets hieven de blokkade op 12 mei 1949 op.

*** Meer weten? Klik … De Berlijnse luchtbrug (1948-1949) in Historiek… ook die kennen er wat van !

VROUWEN MOGEN STEMMEN

Vrouwen brachten voor het eerst effectief hun stem uit bij de parlementsverkiezingen van 26 juni 1949, vandaag 73 jaar geleden. Het einde van een ware lijdensweg.

* Bij de invoering van’ het algemeen enkelvoudig stemrecht’ in 1919 kregen vrouwen weinig erkenning voor hun oorlogsinspanningen. Met uitzondering van vrouwen die omwille van verzetsdaden gevangen zaten, niet-hertrouwde weduwen of moeders van gesneuvelde soldaten, mochten vrouwen nog altijd niet gaan stemmen.

* Na de Tweede Wereldoorlog werd de legitimiteit van het vrouwenstemrecht steeds minder in twijfel getrokken. De oude discussies en de onstabiele politieke toestand zorgden nog voor enige vertraging.

* Uiteindelijk kregen de Belgische vrouwen bij wet van 27 maart 1948 , stemrecht voor de parlementsverkiezingen en vier maanden later ook voor de provincieraadsverkiezingen.

*** Vrouwen brachten voor het eerst effectief hun stem uit bij de parlementsverkiezingen van 26 juni 1949.

* Jammer genoeg was België één van de laatste landen in Europa waar het vrouwenstemrecht zijn intrede deed. Van alle geïndustrialiseerde landen telt Japan vandaag de minste vrouwen in de politiek met een bezetting van amper 9%. Het Oost-Afrikaanse Rwanda staat helemaal bovenaan met liefst 64% procent vrouwelijke parlementairen.

* Nieuw-Zeeland was in 1893 het eerste land dat vrouwen stemrecht verleende, gevolgd door Finland in 1906 en Noorwegen in 1913. In Saudi-Arabië kregen vrouwen pas in het voorbije decennium (gedeeltelijk) stemrecht.

KOREAANS SCHIEREILAND nog steeds VERDEELD

koreaanse-oorlog-seoul-1950De  20ste eeuw was er één van vele en bloedige oorlogen. In onze Europese contreien waren er de twee wereldoorlogen, maar ook in Azië was het nooit stil.

* Het Koreaanse schiereiland b.v. werd in 1910 ingelijfd door Japan dat Korea als een kolonie ging behandelen.

Geen vertegenwoordiging in het Japanse parlement, taal en onderwijs, zelfs Koreaanse namen moesten voortaan in het Japans.

Kortom, Japan beschouwde Korea als springplank voor de verovering van Azië, te beginnen met Noord-China.

* In 1945, toen bij ons het einde van WO II in zicht kwam, vielen de Sovjettroepen , in afspraak met de westerse geallieerden, Korea binnen en stuikte het Japanse bestuur over Korea ineen.

* Na de atoombommen op Nagasaki en Hiroshima capituleerde Japan en landden Amerikaanse troepen in Japan en in het zuiden van Korea. Het noorden werd gesteund door Rusland en China. Beide blokken stonden tegenover elkaar aan de 38ste breedtegraad. Roosevelt, Churchill en Mao (China) zagen een hereniging van de twee Korea’s wel zitten, maar die kwam er , tot op de dag van vandaag, niet.

koreas-180* 25 juni 1950, vandaag 72 jaar geleden, vielen de communisten van de  Democratische (Noord)Koreaanse Volksrepubliek , met medeweten van Stalin en Mao, de Republiek (Zuid)Korea binnen. De  VN-Veiligheidsraad besloot dan om Zuid-Korea militair te steunen.

* Begin september 1950 was 90% van Zuid-Korea reeds in handen van de rode troepen. De Amerikanen, samen met internationale troepen uit een 20-tal landen, w.o. ook België (met een Veerlenaar), konden de communisten evenwel terugdringen tot boven de 38ste breedtegraad.

* 27 juli 1953 sloten Noord-Korea/China en de VN een definitieve wapenstilstand, maar daarmee was het probleem niet opgelost. Officieel zijn Noord- en Zuid Korea nog steeds met elkaar in oorlog! Ondanks de 2,5 miljoen burgerslachtoffers en de 500 000 gesneuvelde soldaten.

Waartoe oorlogswaanzin kan leiden …Om van de huidige toestanden in Europa nog maar te zwijgen.

HUBBLE werd VANDAAG 32

Ruimtetelescoop Hubble bestaat uit een aantal precisie-instrumenten voor astronomische waarnemingen.

* Hij is genoemd naar de Amerikaanse astronoom Edwin Hubble. Sinds de lancering door NASA en ESA op 24 april1990 (vandaag precies 32 jaar geleden) draait hij als de zoveelste kunstmaan rond de aarde.

* De Hubble wordt nog steeds gebruikt voor optische waarnemingen.

* Intussen werden plannen gesmeed voor nog betere en grotere ruimtetelescopen. De James Webb-ruimtetelescoop werd op kerstdag 25 december 2021 gelanceerd.

* Anderzijds stond ook de ontwikkeling van de aardse telescopen niet stil. Door een groot aantal kleinere telescoopbeelden te combineren werd het mogelijk ook vanaf de aarde afbeeldingen te maken die niet meer voor die van de Hubble onderdoen.

* NASA heeft de JamesWebb-telescoop samen met ESA en CSA gebouwd en gezamenlijk draagt men zorg voor het onderhoud. De telescoop is vernoemd naar de voormalige voorzitter van NASA, James Webb.

* De JWST kost ongeveer 10 miljard over een periode van 24 jaar. Van dat bedrag is US $8,8 miljard besteed aan de ontwikkeling van de telescoop (tussen 2003 en 2021) en is US $861 miljoen voorzien voor de operationele kosten voor vijf jaar.

* Door inflatie wordt verwacht dat de totale kosten over de gehele levensduur van de James Webb-ruimtetelescoop US $10,8 miljard zullen bedragen…Om te duizelen.

DE EERSTE UFO-WAARNEMING

In mijn prille, roomse jaren was 24 juni de feestdag van de geboorte van Sint-Jan de Doper, de latere doopheer van Jezus in het water van de rivier Jordaan én dusdanig een geweldige heilige.

* Dat stond allemaal in het dikke missaal (gebedenboek) dat elke leerling van het Klein-Seminarie in Hoogstraten verplicht moest bezitten én gebruiken. Elke dag in de vroegmis van 7u.

* Johannes (Sint-Jan), de grootste ook onder de mensenkinderen, zoals Jezus later over hem zou getuigen.

* Maar daar hebben we het vandaag niet over. Haast niemand weet nog wat een missaal is, laat staan dat hij er nog eentje bezit. En ook de ‘litanie van alle heiligen’, elke dag minstens ééntje, lijkt helemaal zoek.

440px-Lenticulariswolke*  24 juni is ook de dag waarop men in 1947 de eerste UFO zag en erover gerapporteerd werd.

Kenneth Arnold heette de Amerikaanse gelegenheidsreporter, piloot  en zakenman.

* Kenneth Arnold  was 24 juni op weg naar een vliegshow en zag omstreeks 15 u. in de buurt van Mount Rainier (Washington) plots een felblauwe lichtflits, een minuut later gevolgd door nog eens negen flitsen na elkaar.

* Toen hij Bill Bequette, een echte journalist, probeerde uit te leggen wat hij precies gezien had, vertelde die dat de flitsen afkomstig waren van een Unidentified flying object (afgekort: ufo), zeg maar in het Nederlands Ongeïdentificeerd vliegend voorwerp

* Kenneth Arnold berekende dat de snelheid van de geheimzinnige voorwerpen zowat 1 900 km/u moest zijn. Dubbel zo snel als de snelheid van het geluid. Terwijl op dat ogenblik nog geen vliegtuigen bestonden die door de geluidsmuur konden breken.

* De Army Air Forces nam de waarnemingen ernstig, wat later leidde tot het Project Blue Book, later Majestic 12. Officieel kwam men tot een akkoord om in een aparte klasse waarnemingen op te nemen die onverklaarbaar blijven.

*** In 1989-1990 was er een Belgische ufogolf. De Belgische Luchtmacht zette tevergeefs F-16-gevechtsvliegtuigen in om ufo’s te onderscheppen. In een officiële verklaring stond achteraf dat men geen idee had van de aard van deze verschijnselen.

* Sindsdien werd het stil rond de ufo-gekte, maar af en toe worden nog waarnemingen gemeld. De meeste krijgen evenwel een aannemelijke, niet zo spannende verklaring…

(foto – een lenticulariswolk – vaak gezien als ufo vanwege de vliegende schotelvorm)

WAAaaannnNZINNIGggggg SOMME-OFFENSIEF

Het geallieerde offensief aan de Somme (F)begon 24 juni 1916 , vandaag 106 jaar geleden.  Hierbij zetten de Engelsen voor het eerst dienstplichtigen in .Tijdens de slag voor het eerst ook tanks .

* De slag werd ingeleid door trommelvuur op de drievoudige, 1 km diepe Duitse linies.

* Op 1 juli volgde de aanval met infanterie. De Fransen drongen ten zuiden van de Somme de Duitse stellingen binnen. In het noorden vielen de Engelsen aan.

* De aanval ging over in afzonderlijke gevechten die tot 5 juli duurden. Van 7-19 juli vielen de Entente-troepen (vooral Frankrijk en Engeland) opnieuw aan. Een derde geallieerde aanval met 17 divisies (200.000 man) van 20-30 juli stuitte op sterke weerstand van Duitse reservetroepen.

* In augustus wonnen de Fransen terrein ten zuiden van de Somme bij Estrées en drongen de Engelsen door tot bij Ginchy. Toen de Duitse legerleiding in september 1916 was overgenomen door Hindenburg  en Ludendorff leek het geallieerde offensief nog in hevigheid toe te nemen..

* Tegen het einde van september aan werd de aanval tot staan gebracht. In oktober vorderden beide legers nog nauwelijks, en in november moesten de Engelsen bij de Ancre weer terrein prijsgeven. De slag eindigde toen beide kampen uitputtingsverschijnselen begonnen te vertonen.

** De geallieerden verloren een half miljoen man en verschoten 80 miljoen granaten. Het resultaat ? … De Duitse linies werden maximaal 18 km teruggedrongen. De Duitse verliezen waren ongeveer even groot.

* Samen 1 miljoen jongens in de fleur van hun leven voor 18 km grond. Waaaaanzinnig.

*** Over het hele jaar 1916 verloren de Entente troepen en de Duitsers samen liefst 2 miljoen jonge levens. De gruwelijke oorlog zou nog twee jaar voortduren. Nog grotere waanzin.

Pestdokters en vogelmaskers

Dokters ten tijde van de pestepidemieën droegen vaak vogelmaskers. Sommige mensen krijgen er nog altijd een huiveringwekkend gevoel van. Het verhaal achter deze maskers ? Lees maar.

* De vogelmaskers worden vaak geassocieerd met de uitbraak van de Zwarte Dood in de 14e eeuw. Pech,want pestmaskers bestonden toen nog niet. Het masker komt uit de 17e eeuw.

* De Zwarte Dood uit de middeleeuwen was niet de laatste, wel één van de vele pestepidemies die de wereldbevolking geteisterd heeft. Eeuwenlang kwam de ziekte regelmatig terug.

* Het feit dat de ziekte extreem dodelijk was, maakte de angst voor besmetting enorm. De dokters wilden daarom de beste kleding die hen van top tot teen tegen de ziekte kon beschermen.

* De uitvinding van het vogelmasker wordt meestal toegeschreven aan de Franse dokter Charles de Lorme. Aan het begin van de 17e eeuw was die vaste dokter van enkele Europese adellijke families (o.a.de Medici in Italië).

* Het masker werd ontwikkeld om zich te wapenen tegen‘miasma’. Miasma was voor de middeleeuwer giftige lucht die niet alleen ziektes als de pest kon veroorzaken, maar ook de gemoedstoestand van mensen kon aantasten.

* In het vogelmasker van de snaveldokters konden parfumachtige kruiden worden gestopt om het miasma tegen te gaan. Soms wel 55 .

* Het gehele lichaam moest trouwens bedekt blijven. Daarom droegen de dokters vaak lange gewaden, brillen, hoeden en dichte schoenen. Ook hadden ze altijd een stok bij zich om zieke patiënten op afstand te houden tijdens het onderzoek.

* De outfits werden vooral op het vasteland gemaakt. Italië was een voorbeeld. In Venetië is de ‘pestdokter’ een veelgebruikte figuur bij carnavalstoeten. In Engeland helemaal niet.

* De beroemde vogelmaskers spreken tegenwoordig nog steeds tot de verbeelding. In veel gevallen roepen ze bij mensen huiveringwekkende gevoelens op, omdat het masker geassocieerd wordt met dè vreselijke ziekte.

* In Italië wordt het masker ook als vorm van entertainment gebruikt. In Venetië is de ‘pestdokter’ een veelgebruikte outfit tijdens de jaarlijkse carnavalsoptochten. De vogelmaskers vinden dan gretig aftrek.

(gelezen in en bewerkt uit ‘IsGeschiedenis’ – gratis prent)

KOGEL EN PLUIM EVEN SNEL

Galileo Galilei stelde vast dat ieder voorwerp met dezelfde snelheid en dezelfde versnelling naar beneden valt.

** Hij beweerde dat een kanonskogel en een pluim, wanneer men ze op hetzelfde moment en van dezelfde hoogte laat vallen, gelijktijdig de grond zullen raken, tenminste  wanneer dit in een luchtledige ruimte gebeurt (het is alleen de weerstand van de lucht die de pluim vertraagt).

* Hij kon deze bewering echter niet aantonen. Nu, 4 eeuwen later en met de huidige technische mogelijkheden, is het niet zo moeilijk om zijn bewering te demonstreren.

* Zie filmpje … (met dank aan Fons Lauwers in … Oudentoren)

Vlaming burgemeester in Engeland

Vlaming burgemeester in ‘middeleeuws’ Engeland

Auteur: Vrije Universiteit Brussel 23 april 2021

De vraag in hoeverre nieuwkomers uit het buitenland politieke medezeggenschap moeten krijgen in hun nieuwe woonplaats is er één die velen bezighoudt. Dat was ook eeuwen geleden al het geval.

In een paper in het vaktijdschrift History Workshop Journal onderzocht Bart Lambert, middeleeuws historicus aan de Vrije Universiteit Brussel, de politieke participatie van immigranten in Engeland tijdens de vijftiende eeuw. Zijn conclusie:

* “…de niet-Engelse nationaliteit van deze immigranten vormde op zich geen hinderpaal om aan het politieke leven deel te nemen. Veel belangrijker was hun economische status.”

* Hoewel Europa tijdens de veertiende en vijftiende eeuw werd geteisterd door conflicten zoals de Honderdjarige Oorlog en pandemieën zoals de Zwarte Dood, was deze periode er voor Engeland allerminst één van splendid isolation.

* “Ons eerder onderzoek had aangetoond dat Engeland, dat toen nog een apart koninkrijk vormde, tijdens deze jaren heel wat migranten van het Europese vasteland aantrok”, zo stelt Lambert.

* Op basis van de lijsten van een belasting die specifiek op inwoners van niet-Engelse origine werd geheven stelden hij en zijn collega’s vast dat minstens 1.5 procent van de Engelse bevolking tijdens de vijftiende eeuw in het buitenland was geboren. Lambert:

“Dat lijkt niet veel, maar is vergelijkbaar met het aandeel van eerste generatie-migranten in de bevolking van Engeland aan het begin van de twintigste eeuw.”

* In heel wat steden waren bovendien sterkere concentraties van immigranten te vinden: in Londen was minstens 7 procent van de bevolking geboren in het buitenland, in Southampton en Bristol meer dan 12 procent.  Die nieuwkomers kwamen uit alle streken van West-Europa, inclusief het huidige België en Nederland.

* In het zuiden en het oosten van het land vormden gespecialiseerde ambachtslieden uit de Vlaamse, Brabantse en Hollandse steden, vergezeld van vrouw en kinderen, zelfs met voorsprong de meest talrijke groep onder de migrantenbevolking.

* De meeste van deze mensen waren actief in de mode- en luxenijverheden, als schoenlapper, kleermaker, goudsmid en producent van modieuze accessoires, of in de bierproductie.

Vlaming was burgemeester van Lincoln

* In een volgend stadium ging Lambert na in hoeverre deze immigranten konden participeren in het politieke leven van hun nieuwe Engelse woonplaats.

“Op nationaal niveau was hun invloed beperkt”, zo stelt hij, “maar op lokaal, stedelijk niveau waren ze opvallend actief”.

* Hij doorploegde ettelijke stedelijke bronnenreeksen, zowel van kleine stadjes als van grote provinciale centra, en vond talloze voorbeelden van immigranten die hun stem lieten horen in lokale volksvergaderingen, die mistoestanden aanklaagden bij het stadsbestuur of die zetelden als juryleden in stedelijke rechtbanken.

* In de meeste plaatsen konden immigranten zich zelf verkiesbaar stellen als stedelijke bestuurders en werden ze ook verkozen. Zo werden Southampton en York, twee van de grootste steden van het land, bestuurd door een Italiaanse en een Duitse burgemeester.

* Ook hier deden mensen uit onze streken hun duit in het zakje. Jan Wetter, een herbergier uit Vlaanderen, schopte het bijvoorbeeld tot burgemeester van Lincoln, een middelgrote stad in het oosten van Engeland.

* Lambert stelde vast dat mensen uit het buitenland afkomstig vrijwel geen impact had op hun politieke carrière. Hun economische positie had dat wel: het waren vooral de rijkere immigranten actief als kooplieden of ambachtslui die de bestuursmandaten binnenhaalden.

* Vrouwelijke immigranten bleven uitgesloten van de lokale politiek, maar dat gold evenzeer voor Engelse vrouwen.

Economisch succes bevorderde een politieke carrière maar hield die ook tegen

* De enige uitzondering op dit beeld waren de plaatsen waar Engelse producenten in economische problemen verkeerden, waaronder ook Londen.

“In enkele Engelse steden hadden lokale kooplieden en ambachtslui te lijden onder de concurrentie van hun collega’s uit het buitenland. Zij probeerden de meer succesvolle migranten op alle manier tegen te werken, soms zelfs door hen fysiek te belagen.”

* In hun poging om hun buitenlandse concurrenten uit te schakelen, probeerden ze hen ook politiek uit te sluiten, bijvoorbeeld door hen het recht te ontzeggen zich verkiesbaar te stellen voor politieke mandaten.

“Het aantal plaatsen waar zoiets gebeurde was echter bijzonder beperkt”, benadrukt Lambert. “Over het algemeen was de Engelse stadspolitiek tijdens deze periode opmerkelijk open voor nieuwkomers uit het buitenland”.

1 2 3 4 8