wat na premier Lumumba’s dood?

• aanvullend artikel …
  

Toen begin 1961 bekend raakte dat Patrice ­Lumumba, de eerste premier van het pas onafhankelijke Congo, was vermoord, lokte dat meteen een breed internationaal protest uit. Lumumba werd meteen een heilige of een profeet voor velen.

• Precies het omgekeerde was het geval bij zijn politieke tegenstanders. Als évolué, als een brave imitatie-Belg (foto L) had hij het Belgische paternalistische kolonialisme danig ­teleurgesteld.
• Internationale bekendheid kreeg Loemoemba pas toen hij midden 1960 premier van Congo werd en bij de onafhankelijkheid koning Boudewijn trakteerde op een striemende anti-kolonialistische toespraak.

* In de psychose van de Koude Oorlog werd hij afgezet en op 17 januari 1961, op aansporing van onder meer Belgische en Amerikaanse belangen, vermoord in gruwelijke omstandigheden.

* Lumumba kreeg nooit een graf, er bleven zelfs geen stoffelijke resten van hem over (zo wilden het ook zijn moordenaars), op twee tanden in een Belgisch juridisch dossier na.

* Een wat macaber voordeel van Lumumba’s vroege dood is dat de herinnering aan hem bevroor in een tijd waarin hij slechts een ­belofte was. Een politiek palmares had hij nog niet kunnen opbouwen, op die speech in 1960 na.  Maar dat kon de manipulatie van de herinnering aan hem nooit in de weg staan.

*** foto: President Mobutu eert Lumumba op een bankbiljet (1967): cynisch opportunisme.

* Bij zijn dood maakte de Sovjet-Unie van hem al meteen een anti-imperialistisch symbool. Nog cynischer ging de Congolese machthebber Mobutu met hem om. Mobutu was actief betrokken bij de moord op ­Lumumba, maar maakte van hem al in 1966 een ‘nationale held’: dat kon hem internationaal dienen als ­referentie en wettelijke regelgeving … (met dank aan Marc Reynebeau in dS 2020)