13 december FEEST VAN SINT LUCIA
Al duizenden jaren wordt de winterwende in vele culturen op het noordelijk halfrond gevierd als het feest van het licht dat na een periode van duisternis als het ware rechtsomkeert maakt . Tegen alle weerwil in begint de protestantse winter vandaag 13 dec. De echte winterwende valt evenwel pas volgende week op 21 dec (ipv 13 dec) , de kortste dag van het jaar én de start van de astronomische winter.
Het feest van Sint Lucia (licht) wordt gevierd op 13 december in de Skandinavische Joeltijd (onze kersttijd) . Acht dagen te vroeg weliswaar , maar so what ?
Schuld van de foute viering is natuurlijk de Juliaanse kalender . Geen Lutheriaanse Noor , Zweed , Deen en Fin die zich daaraan echter stoort . De dagen zijn nu al zo donker dat het maken van veel licht in al zijn gedaanten (lampen , kaarsen , vuur …) meer dan gewettigd is . De aanhangers van Luther nemen het niet zo nauw met 13 of 21.
De correctie van deze foute telling van Julius Cesar (die zelf de Egyptische kalender verbeterde ) werd reeds ingevoerd in 1582 . Het Juliaanse tijdstip werd evenwel nog zeer lang op het platteland gebruikt . Schuld van de archi-slechte nieuwsgaring in die tijden .
Nieuws werd destijds immers nog niet digitaal verspreid . Kranten en tijdschriften , tv en radio waren er evenmin . Steden van enige grootte hadden zelfs hun eigen tijd . Maar dat is dan weer een ander verhaal .
Al in de middeleeuwen werd Lucia ook vereerd als patrones van oogziekten en opticiens . Men stelt haar voor met twee ogen op de hand of op een schotel .
Lucia’s naam is dus synoniem van lux of licht . In Zweden delen de meisjes die Lucia heten vandaag 13 december goede gaven uit en dragen ze een kaarsenkrans (zie foto) .
Ook wordt Lucia vereerd als patrones van de huiselijke arbeid . Op de avond voor haar naamdag lieten de meisjes van destijds het spinnewiel rusten . Deden ze het niet dan zou het vlas de volgende morgen vuil en verward zijn .
In de Kalevala , het heldenepos van de Finnen is er zo’n vrouwenfiguur . Van het meisje op de Pohjahoeve wordt gezegd dat zij een verbond had gesloten met de zon . Beiden zouden ’s morgens tegelijk opstaan , maar ’t vlugge deerntje was altijd de eerste . Als de zon verrees had ze al 6 schapen geschoren , de wol tot garen gesponnen en er een kleed van geweven .
De Oud-Germanen lieten eveneens op 13 december de winter beginnen .
Op het Nederlandse eiland Texel viert men op 12 december nog steeds Sinterklaas . In feite is dat het Sint Luciafeest van Scandinavië , het lichtfeest .
In Tirol geeft Sint Lucia geschenken aan de meisjes en Sint Nicolaas aan de jongens . Het feest van St. Lucia wordt er op 15 december gevierd . Die avond gaat iedereen tijdig slapen want wie tijdens die nacht werkt , vindt al zijn werk helemaal ongedaan gemaakt in de morgen .
Hier en daar wordt nog geloofd dat in de St. Lucianacht elke mens in gevaar is , vooral als het die avond stormt . Na het avondgebed houdt het hele gezin daarom een ommegang door kamers en stallen en de vader smeekt herhaaldelijk : ‘Bescherm ons voor toverij , heilige Lucie , tot ik morgen vroeg opsta .’ Dit ging gepaard met wierook . Als alles uitgerookt was , ging men slapen . Men vergat ook niet om het bed in te stappen met de linkervoet en een kruis in de lucht te maken zodat de heksen het bed niet zouden naderen .
Ook bij ons kende men het gezegde : “Sinte Lucije laat de dagen dijen = langer worden“.
In onze contreien is Sint Lucia minder goed bekend . Toch dragen de kerken en de parochies van Engsbergen (Tessenderlo) en Oosterlo (Geel) haar naam .
