Categorie: CULTUUR

KEIZER KAREL

Keizer Karel V , voor de mensen van hier de ‘Karel van de pot van Olen’, trad op 25 oktober 1555 af als ‘heer van de Nederlanden’. Enkele maanden later ook als koning van zijn Spaanse bezittingen en op 7 september 1556 tot slot ook als ‘keizer van het Heilig Roomse Rijk’.

* Zoon Filips II volgde hem op als ‘koning van Spanje’ en ‘heer der Nederlanden’. Maar Filips liet zich hier niet zien. Spaanse hertogen als Alva en Co kwamen het vuile werk voor hem opknappen.

* Na zijn troonsafstand vertrok Karel naar zijn klooster in Yuste in het Spaanse binnenland. Karel overleed er, amper 58 jaar oud. Met de dood van de keizer viel ook het gehele Habsburgse Rijk uiteen. En werden de Bourgondiërs hier helemaal uitgeteld.

 

WIE WAS DIE KEIZER KAREL V EIGENLIJK ?

* Toen in 1506 zijn vader Filips de Schone (zoon van Maria van Bourgondië) overleed, waren de gevolgen groot. De 6 jaar jonge Karel ging bij zijn tante Margaretha (weduwe van Maximiliaan van Oostenrijk) in Mechelen wonen waar zij voogdes van de Nederlanden was tot Karel volwassen werd.

* In Mechelen kreeg Karel een gedegen opleiding van de theoloog Adriaan van Utrecht (1459-1523) – de latere paus Adrianus VI, de enige Nederlandstalige paus ooit – die hem religieus en intellectueel bijspijkerde.

* Karel V heerste vanaf 1515 door vele erfenissen over een gigantisch rijk, groter dan het vroegere Romeinse Rijk – een rijk waarin de zon nooit onderging-.  Eén van de eerste wereldrijken ook uit de nieuwe tijd.

* Karel V trouwde op 10 maart 1526 in Sevilla met de toen 23-jarige knappe prinses Isabella van Portugal 1503-1539) om nauwere banden te smeden met het Spaanse buurland Portugal. Omdat Isabella een nicht was van Karel, was hiervoor ook een pauselijke goedkeuring nodig . Die kwam er .

* Karel en Isabella kregen 6 kinderen, 4 zoons en 2 dochters . Tijdens de geboorte van de laatste zoon stierf Isabella op 1 mei 1539 in het kraambed in Toledo. Isabella’s dood trof Karel diep: hij kleedde zich voortaan in het zwart en hertrouwde nooit.

** Karel V was niet de mooiste man met zijn typerend Habsburgs gezicht: zijn kin stak een flink eind naar voren (Gentenaars noemen het een ‘peerdemuile‘), waardoor hij moeite had om zijn mond te sluiten en ook onduidelijk sprak. Leden van de Habsburgse vorstenhuizen waren trouwens wel vaker misvormd door incestueuze huwelijken en verhoudingen.

** En dan is er nog die pot van Olen … en de drie bezoeken die Keizer Karel aan Olen bracht. Wellicht is Karel nooit in Olen geweest, maar de legende van de pot behoort wel tot het collectieve geheugen in Vlaanderen.

Trouwens, zo’n populaire gozer was Karel niet...

* Met harde hand onderwierp hij in 1540 vijfhonderd Gentse bestuursleden en ambachtslieden die het beu waren zijn Franse oorlogen te sponsoren door ze blootsvoets en met een strop om de hals voor hem te laten verschijnen. De Gentenaars hadden meteen hun bijnaam van ‘stroppendragers’ vast.

(met dank aan Bourgondiër Bart Van Loo)

Alfred Nobel van de ‘NOBELPRIJS’

Vandaag 188 jaar geleden werd Alfred Nobel (spreek uit: no-bel) geboren, in Stockholm op 21 oktober 1833.

° Nobel was een Zweeds chemicus en een industrieel die  een reeks explosiemiddelen heeft uitgevonden en gefabriceerd.

* Het bekendst is hij voor zijn uitvinding van het dynamiet in 1866.

° Het chemische element Nobelium is naar hem genoemd.

* Nobel bepaalde in zijn testament dat van de rente van ‘zijn kapitaal van circa 32 miljoen Zweedse kronen’ elk jaar op zijn sterfdag (10 december) vijf Nobelprijzen moesten worden uitgereikt.

° De Nobelprijzen moesten bestemd worden voor hen die in het afgelopen jaar aan de mensheid het grootste nut hebben verschaft.

* In de Noorse hoofdstad Oslo wordt jaarlijks op 10 december, de sterfdag van Alfred Nobel, de Nobelprijs voor de Vrede uitgereikt; de overige Nobelprijzen worden op dezelfde dag in de Zweedse hoofdstad Stockholm uitgereikt.

° De winnaars van de prijzen worden begin oktober bekendgemaakt. Sinds 1969 wordt ook een Nobelprijs voor economie door de Sveriges Riksbank uitgereikt.      (gelezen en bewerkt uit Wikipedia)

ANDREAS VESALIUS

De grote Andreas Vesalius is nog veel meer dan zijn medische verwezenlijkingen: hij heeft ons hele denken op een nieuw spoor gezet en hoort daarmee thuis in het rijtje van de allergrootsten, het selecte clubje van Newton, Copernicus, Darwin en Einstein.

*** Andreas Vesalius werd geboren op 31 december 1514 als zoon van een apotheker in dienst van keizer Karel, die toen 14 was…De imposante kerktoren van Veerle was bijna voltooid en werd één jaar later officieel ingewijd.

* Grootvader was medicus aan het hof van Karel de Stoute, de laatste hertog van Bourgondië.

* En geloof het of niet … zijn overgrootvader werd in 1429 de eerste hoogleraar geneeskunde in Leuven, vier jaar na de oprichting van de unief (1425) tijdens de regering van hertog Filips de Goede.

* Vanaf zijn 15de reeds las en evalueerde Vesalius in Leuven aan het Collegium Trilingue oude teksten in het Latijn, het Grieks en wellicht ook het Hebreeuws. Zijn intellectuele fundering.

* In 1553 trok hij naar Parijs om er geneeskunde te studeren. Daar trof hij een revival aan van Galenus, de Griekse medicus uit de tweede eeuw. Diens ideeën hadden al meer dan 1 000 jaar de geneeskunde gedomineerd, maar Galenus sneed enkel dieren open.

* Vesalius trok in 1537 naar Padua waar hij volop lijken van terdoodveroordeelden kon dissecteren .

* In 1543, hij was toen 29, publiceerde hij een zevendelig anatomieboek dat een ware revolutie veroorzaakte in de medische èn culturele wereld van toen.

‘De humani corporis fabrica septem’ (over het menselijk lichaam, in zeven delen) heette het uitvoerige zevendelig werk. Vesalius groeide meteen uit tot de grote hervormer van de geneeskunde.

* Ook de illustraties van het werk, vermoedelijk gemaakt door de Italiaanse kunstenaar Titiaan, waren van een ongeziene kwaliteit.

* Vesalius trad één jaar later (1544) in dienst van keizer Karel, daarna volgde hij diens zoon Filips II , die ook koning van Spanje was, naar Madrid.

* In maart 1564 vertrok Vesalius om religieuze en diplomatieke redenen naar Jeruzalem. Voor hij inscheepte in Sète nam hij afscheid van vrouw en kind, die naar Brabant terugkeerden.

* Op de terugweg raakte zijn schip gehavend in een storm en bracht het meerdere weken op zee door zonder veel voedsel of drank. Toen het eindelijk kon aanleggen op Zakynthos, een Griekse eiland, stierf Vesalius er op 15 oktober 1564 na een plotse ziekte, waarschijnlijk scheurbuik. Hij werd net geen 50.

* Vesalius werd begraven in de lokale kerk Santa Maria delle Grazie. Zijn graf is echter nooit gevonden, wat leidde tot allerlei wilde speculaties.

De Tempeliers

De Tempelorde is de oudste ridderorde, met wortels die teruggaan tot kort na de verovering van Jeruzalem door de kruisvaarders in 1099.

–

–

* Om de toevloed van pelgrims in goede banen te leiden, werden kanunniken in het Heilig Graf geïnstalleerd. Zij bekommerden zich om de zielenzorg van de kruisvaarders, terwijl de al bestaande orde van het Hospitaal van Sint Jan, de medische verzorging van de pelgrims voor haar rekening nam.

* Naast deze religieuze en caritatieve posten, ontstond er geleidelijk ook een militaire tak, die zich in 1 120 zou losscheuren. De Tempelorde was geboren.

* Deze tempelridders legden een drievoudige gelofte af van armoede, kuisheid en gehoorzaamheid en leefden volgens een regel die tijdens het concilie van Troyes (Frankrijk) zou aangepast worden naar de noden en de behoeften van het front in het Midden-Oosten. De steun van de adel in vooral Vlaanderen en Frankrijk was opmerkelijk en verklaart waarom de orde er zo snel kon groeien.

* Vanaf de tweede kruistocht in 1147, speelden de tempelridders echt mee op het slagveld in het Heilig Land. Maar nadat de laatste belangrijke Europese vorst, Richard Leeuwenhart, het Heilig Land had verlaten, stonden de ridderorden er steeds meer alleen voor.

* Gelukkig voor hen waren de Tempeliers enkel verantwoording verschuldigd aan de Paus van Rome en acteerden ze in het Heilig Land als soevereine vorsten. Vanaf 1150 werden de Tempeliers ingezet om ook de kerkelijke en wereldlijke belastingen te innen. Vanaf dan beheerden ze zelfs de schatkist van de koning van Frankrijk.

** Toen koning Philip IV in 1 307, vijf jaar na de Guldensporenslag, plots geld nodig had om een oorlog tegen Engeland te financieren, weigerden de Tempeliers. Philip schoot in een Franse colère en zon op wraak…

–

–

* Wanneer de laatste meester van de tempeliers, Jacques de Molay, in 1307 in Frankrijk aankwam, greep de Franse koning Filips IV (de Schone) zijn kans.

 

*** In de nacht van 12 op 13 oktober liet hij alle ordeleden in zijn rijk arresteren op beschuldiging van ketterij. De kerk deed de rest. De brandstapels laaiden.

* Einde verhaal voor de Orde van de Tempeliers die goed 200 jaar bestond.

*** Merkwaardig voor die tijd was dat de Tempeliers meer dan 60 jaar oud werden, in tegenstelling tot de gewone burgers die hooguit 25 à 40 werden. Strenge hygiënische voorschriften waren daar niet vreemd aan. Lees maar …

* De Tempeliers moesten verplicht hun handen wassen voor het eten. Hun eetzaal was steevast brandschoon en hun tafels waren met tafellakens bedekt. Jagen was strikt verboden. Vis, kaas, olijfolie en vers fruit stonden dan weer hoog aangeschreven.

* Zulke gewoontes stonden in scherp contrast met die van veel andere (rijke) middeleeuwers. Want hun dieet was vaak rijk aan vet en calorieën, wat ziektes als diabetes en jicht veroorzaakte, maar ook een hoge bloeddruk en obesitas.

“STEENROTSEN” van LUDO HELSEN

Ludo Helsen schreef op zijn 76ste een boek. En niet zomaar eentje. “Steenrotsen” is de titel. Een naam waarbij we ons iets maar ook niets kunnen voorstellen. De schrijver noemt het fictie, opgebouwd met stukjes echte, onvervalste feiten. En dat is het ook.

(foto Gerda Broeckx -schepen van Cultuur- en Hilde – vrouw van Ludo) )

*** Het verhaal is geïnspireerd op de echte vlucht van zijn vader voor de bezetter, enkele weken na de geboorte van Ludo begin juni 1944, en op een proces-verbaal uit de nalatenschap van zijn vader.

*** Gisteren 6 okt gaf Ludo Helsen in Bib-Laakdal tekst en uitleg bij het tot stand komen van dit werk…Clem , de ontwerper van de mistige flap, was er ook, en kreeg nog maar eens een bloemetje van de auteur en de andere aanwezigen.

* Het prille begin van het verhaal speelt zich af op de plaats die op het kadaster bekend staat als “Steenrotsen” en die vele lezers zullen herkennen. Daar begint en eindigt alles …Clem, de ontwerper van de kaft, was er ook.

* ” Twee broers worden in het begin van de 21ste eeuw als bij toeval geconfronteerd met een eigenaardige, eerder minuscule gebeurtenis uit het leven van hun vader op het einde van WO II.

* Om te achterhalen wat er zou kunnen gebeurd zijn, slagen ze er na geruime tijd in door te dringen tot de septemberdagen van 1944. Een tijd van collaboratie en repressie.

* Bij die zoekactie zijn familieleden betrokken maar ook onverwacht anderen die de sleutel van het geheim met zich meedragen. Waarom een Poolse parachutist , een hele Poolse familie en de zoon van een vermiste Duitse officier hen op weg brengt naar Polen en … Zuid-Frankrijk. En hen bijna tot wanhoop brengt om het mysterie te doorgronden … leest u wellicht in één adem uit.

* De hele speuractie speelt  zich af tegen een achtergrond van een kerk die met noodzakelijke hervormingen draait in een erg herkenbaar land waarvan de motor sputtert door minder geslaagde staatshervormingen.”

***  Ludo Helsen noemt zijn boek “Steenrotsen”. Een sterk staaltje fictie opgebouwd uit stukjes onvervalste feiten uit de geschiedenis. Het verhaal is geïnspireerd op de echte vlucht van zijn vader voor de bezetter, enkele weken na de geboorte van Ludo begin juni 1944 én op  een proces-verbaal uit de nalatenschap van zijn vader (overleden in 1958). Het prille begin van het verhaal speelt zich af in “Steenrotsen” (een oude kadasterbenaming) en daar eindigt het ook.

***  Ludo Helsen studeerde in Leuven Wijsbegeerte  en Letteren, Germaanse filologie. Een groot deel van zijn loopbaan was hij openbaar actief in diverse grote projecten van streekontwikkeling. En, o ja, het boek leest als een echte detectiveroman.

***  Ook de hele buitenkant van het boek is van Laakdalse makelij. De kaft werd ontworpen door Clem Verbiest , die al vele mooie dingen in de ‘Gazet van Laakdal’ heeft gerealiseerd.

Heel wat professionals uit de boekenstiel en ook Ludo, de schrijver, getuigen dat het ontwerp van Clem een van de mooiste is dat ze de laatste jaren hebben gezien , en de auteur is er heel gelukkig mee !

(foto Ludo en een duo aandachtige luisteraars)



**  Rest mij alleen nog te vertellen dat het boek van pakweg 350 pagina’s leest als … een echte detectiveroman. Een aanrader in eigen beheer voor de wel erg democratische prijs van € 20 , af te halen aan de Oude Geelsebaan in Veerle of in een aantal boekenwinkels in de buurt of via steenrotsen@hotmail.com

			

		

		
		

			
							

		


	

		
	

		
		
De Grieken
		
		
 

	
		
		
					

			
		

						
*** Belangrijk boek Paperback vanaf € 29,99  (in Historiek)




De Grieken: Hoe een cultuur zich over de wereld verspreidde –  Philip Matyszak –




Wat maar weinigen weten is dat de Griekse beschaving zich heeft uitgestrekt tot rond de Zwarte Zee en in het hele Midden-Oosten, en dat er zelfs Griekse steden waren in de uitlopers van de Himalaya.


– Philip Matyszak – GRIEKEN – een opwarmertje –


* Rond 1 200 v.Chr. maakte het antieke Griekenland deel uit van een samenhangend cultuurgebied dat volop in ontwikkeling was en dat zich uitstrekte van Indië tot aan het westelijke Middellandse Zeegebied.


* Het was de tijd van de Hethieten, de Minoïsche stierspringers op Kreta en de ‘paleiscultuur’ van het Myceense Griekenland, een wereld die zou voortleven in de legendes over Hercules en Helena van Troje. .


* Tussen 1 050 en 1 000 v.Chr. werden vrijwel alle steden van enig belang in de antieke wereld geplunderd en verwoest. Zelfs het machtige Egypte werd op grote schaal belaagd door de Hyksos, de zeevolkeren, en onder die druk verviel het land bijna in anarchie.


* De Hethietische en de Minoïsche beschaving werden van de aardbodem geveegd. De handel stortte ineen, bevolkingsaantallen liepen dramatisch terug en in het westelijke Middellandse Zeegebied begon een ‘donkere periode’ die meer dan 250 jaar geduurd heeft.


* Als oorzaak van deze ineenstorting is gedacht aan de grote uitbarsting van de vulkaan Thera (het huidige eiland Santorini), die klimaatverandering tot gevolg had. Maar ook invasies door barbaren, heftige epidemieën en een economische crisis zijn mogelijkheden.


*  De Griekse bevolking identificeerde zichzelf ofwel met de oorspronkelijke Ioniërs en Arcadiërs, ofwel met de Doriërs (vooral de Spartanen). Recent onderzoek wees uit dat de Doriërs de oorspronkelijke bevolking hebben verdrongen of zich ermee hebben vermengd. Het kan zelfs zijn dat zijzelf de eerste bewoners van het schiereiland waren.


Het gevolg van de ineenstorting in de donkere periode was hoe dan ook dat de Griekse beschaving zich verspreidde over het hele Middellandse Zeegebied en daarbuiten.


Voor de mensen in de oudheid omvatte ‘Griekenland’ ook delen van Klein-Azië, de eilanden in de Egeïsche Zee, Sicilië en grote delen van Zuid-Italië.


* Van in het zuiden van het Iberisch schiereiland tot aan de Zwarte Zeekust van het huidige Georgië, vormden de Griekse kustnederzettingen ‘een Griekse zoom op een barbaarse mantel’.


* Deze steden hadden veel meer gemeenschappelijk dan hun Griekse cultuur. Om te beginnen lagen ze allemaal aan of vlak bij zee. De Griekse filosoof Plato had daar een mooi beeld voor: volgens hem waren de Griekse steden rond de Middellandse Zee net ‘kikkers om een vijver’.


Van Halicarnassus in Klein-Azië tot Syracuse op Sicilië gingen Griekse kolonisten vermoedelijk telkens op dezelfde manier te werk.


* Eerst zochten ze een eilandje voor de kust, om daar een versterkte basis te vestigen. Dan gingen ze zakendoen met de plaatselijke bevolking en zodra die een beetje aan ze gewend was geraakt, stichtten ze een nederzetting op het vasteland, waarbij de eilandbasis voor de zekerheid aangehouden werd.


* Doorgaans hechtten de koloniën aan een goede band met hun stichterstad  Zo’n band berustte niet alleen op sentiment maar ook op handel. Goederen uit de respectieve achterlanden werden op koopvaardijschepen af- en aangevoerd.


* De Atheners exporteerden vazen naar Fenicië en importeerden de beroemde paarse kleurstof uit dat land. De Feniciërs op hun beurt verkochten die vazen weer door naar Egypte in ruil voor graan en papyrus.


* Chinese zijde en slippers uit Perzië, geïmporteerd door de steden in Anatolië, konden in Rhegium geruild worden tegen was, kaas en slaven uit Italië.


* Tussen Carthago en de Grieken op Sicilië was het niet alleen haat en nijd maar werd er ook gehandeld in ivoor, tin uit Cyprus, of bronzen voorwerpen uit Etrurië


* Handel bracht uit de diverse achterlanden niet alleen allerlei goederen naar de Griekse wereld maar ook cultuur, ideeën, godsdiensten en filosofieën.


*** Deze stimulerende uitwisseling zorgde in de vijfde eeuw voor een intellectuele revolutie die de wereld tot op de dag van vandaag mee bepaald heeft.

			

		

		
		

			
							

		


	

		
	

		
		
JANIS JOPLIN VAN DE 27- CLUB
		
		
 

	
		
		
					

			
		

						
Vandaag, een halve eeuw geleden, overleed Janis Joplin (19 januari 1943 – 4 oktober 1970), een Amerikaans zangeres met een kenmerkend rauw stemgeluid. 50 jaar reeds, alsof het gisteren was. 


* Ook ik was toen 27, maar gelukkig geen lid van de 27 Club. Joplin wel. Met haar overleden nog 4 bekende artiesten binnen de duur van een paar maanden.


* Janis overleed aan een overdosis heroïne. Niet echt een verrassing, want een groot deel van haar leven had zij te kampen met een drugsprobleem. Van haar onthouden we vooral … ‘Me and Bobby McGee’.


* Haar grote doorbraak kwam er op het Monterey Pop Festival in 1967. Janis was ook een van de publiekstrekkers op het Woodstock festival in augustus 1969. 


° de 27 Club ,ook Forever 27  bestond/bestaat uit Kurt Cobain en de J’s Jimi Hendrix, Janis Joplin en Jim Morrison en Brian Jones. Een teveel aan alcohol en drugs werd hen fataal.

			

		

		
		

			
							

		


	

		
	

		
		
darwin en de evolutietheorie
		
		
 

	
		
		
					

			
		

						
Samen met de erfelijkheidsleer van Gregor Mendel vormt de evolutietheorie van Charles Darwin de basis voor alle biologische kennis en zorgde ze voor een revolutie binnen de wetenschap. 




* De evolutietheorie geeft een verklaring voor de ontwikkeling van het leven en de verscheidenheid ervan aan soorten op aarde.


* Darwin was een gelovig man. Hij wou zelfs priester worden. Darwin groeide op in een tijd waarin religie en wetenschap nog streng verenigd waren.


* Na zijn ontdekkingen ging hij evenwel twijfelen aan veel ideeën uit de Bijbel. Darwin besloot zijn overdenkingen met de vaststelling dat er geen God was, maar begreep tegelijkertijd dat dit niet wetenschappelijk onderbouwd kon worden.


* Darwin studeerde in Cambridge en deed in januari 1831 examen. Hij muntte uit in wiskunde, natuurkunde en theologie. Geoloog Adam Sedgwick nam hem mee als assistent naar Wales om gesteentelagen in kaart te brengen. Terug in Cambridge vond hij een uitnodiging om met Robert FitzRoy een reis met HMS Beagle te maken.


** De Beagle verliet op 27 december 1831 de Engelse haven Devonport. Op naar de Atlantische Oceaan en Kaapverdië en meteen verder naar Zuid-Amerika. De reis zou uiteindelijk vijf jaar duren. Onderweg verzamelde hij fossielen, mineralen, planten en dieren. Op 2 oktober 1836 was de Beagle weer thuis.


* Na deze reis zou Darwin zijn vaderland nooit meer verlaten. Zijn bureau werd zijn werkplaats. Een ritje te paard en een dagelijkse wandeling bepaalden voortaan zijn uithuizigheid. Deze ommekeer was mede te wijten aan een raadselachtige ziekte, die hem vele jaren plaagde. De symptomen ervan waren duizeligheid, ademnood, hartkloppingen, angstaanvallen, uitslag en een opgeblazen gevoel.


* Na de Beaglereis werd Darwin al snel opgenomen in de wetenschappelijke kringen van Cambridge. Zijn collecties van onderweg werden bestudeerd door de beste Britse wetenschappers en hij werd regelmatig uitgenodigd om over zijn ontdekkingen te vertellen.


* Net als enkele voorgangers wist hij met zekerheid dat zowel dieren als mensen door de tijd langzaam veranderd waren. Het scheppingsverhaal uit de Bijbel bleek niet langer de absolute waarheid te zijn.


* De belangstelling voor natuurwetenschap leidde in de achttiende eeuw tot veel nieuwe kennis die … niet te rijmen viel met de visie van een God die exact zesduizend jaar eerder alles schiep wat er op aarde rondliep.


** In 1839 verscheen het ‘Journal of resources into the geology and natural history of the various countries visited by H.M.S. Beagle’. Zijn eerste, en erg belangrijke werk. Het verslag van zijn reis (1831-1836) aan boord van de Beagle verklapte de bevindingen die uiteindelijk tot de evolutietheorie zouden leiden.


** Met ‘The voyage of the Beagle’ werd Charles Darwin ook buiten de wetenschappelijke wereld bekend. De negentiende eeuw was immers de eeuw van de grote ontdekkingsreizen waarbij veel gewone mensen belangstelling toonden voor de verslagen van de ontdekkingsreizigers.


* Charles Darwin mocht in 1839 toetreden tot de Royal Society, de meest prestigieuze wetenschapsacademie in Engeland.


°° Charles Darwin trad in het huwelijk met Emma Wedgwood, zijn nicht (?). Het echtpaar betrok in 1842 een groot huis op het platteland in Downe, een dorpje in Kent ten zuiden van Londen. Charles en Emma kregen tien kinderen van wie een aantal jong stierf.


* Darwin werkte twintig jaar aan het boek dat een revolutie in de biologie zou ontketenen. Op de Galapagoseilanden kwam hij tot het inzicht dat dieren door evolutie kunnen veranderen als ze zich aanpassen aan nieuwe leefomstandigheden. Pas na jarenlang studeren kwam hij tot een theorie die vrijwel alles verklaarde over hoe dieren en planten ontstonden en zich ontwikkelden.


* Maar … Charles Darwin zou zijn evolutietheorie niet zelf hebben bedacht, maar ontleend hebben aan de Britse bioloog en socialistische idealist Alfred Wallace, gaat het verhaal verder.


* Terwijl Darwin werkte aan zijn theorie, schreef Wallace het essay ‘On the tendency of varieties to depart indefinitely from the original type’. Wallace stuurde een exemplaar van zijn studie naar Charles Darwin, die tot een soortgelijke ontdekking was gekomen. Beide mannen publiceerden hun bevindingen en maakten hiermee de evolutietheorie kenbaar aan de wereld.


* Het beroemde boek van Darwin ‘On the origin of species …’, verscheen in 1859.


* “De natuur maakt geen koprollen,” schreef Charles Darwin in ‘On the origin of species’. Hij bewees dat de natuur met kleine stappen en zeer langzaam voortschreed. In tegenstelling tot bioloog Thomas Henry Huxley, een vriend en aanhanger van Darwin. Die was ervan overtuigd dat de evolutie schoksgewijs en met grote stappen vooruitging.


* Later bleek dat beide wetenschappers gelijk hadden. Soms gaat de ontwikkeling inderdaad erg traag en soms razendsnel, terwijl kleine genetische veranderingen enorme veranderingen in de anatomie van dieren kunnen veroorzaken.


** Op latere leeftijd, en in de war gebracht door foutieve informatie van natuurkundige kopstukken , begon Darwin aan zijn theorie te knoeien. “Tenslotte huldigde hij ideeën die vrijwel 180 graden verschilden van wat we gewoonlijk darwinisme noemen”, schreef Dick Hillenius.


* Hillenius was conservator reptielen en amfibieën aan het Zoölogisch Museum van de Universiteit van Amsterdam. Hillenius schreef veel over de evolutietheorie van Darwin. Ook dit: “Geen bioloog zal tegenwoordig meer over die dwalingen spreken, maar Darwin zelf had aan het einde van zijn leven misschien wel een overheersend gevoel van mislukt te zijn, als hij al niet werd opgevreten door schuldgevoel ten opzichte van Wallace.”


* Charles Darwin overleed op 19 april 1882 in zijn huis in Downe. Hij wilde een rustplaats naast zijn geliefde Emma in Downe, maar hij kreeg een staatsbegrafenis.


** Zijn stoffelijk overschot werd naar Londen gebracht, waar het in de Westminster Abbey naast de natuurkundige Isaac Newton ligt. Zijn huis in Down House Kent werd een museum, helemaal gewijd aan Darwin en zijn wetenschappelijke werk.

			

		

		
		

			
							

		


	

		
	

		
		
W.A. Mozart (1756-1791) – Componist
		
		
 

	
		
		
					

			
		

						
Wolfgang Amadeus Mozart stierf al op zijn 35ste. Niets ongewoon voor die tijd, maar spijtig voor zijn bewonderaars toch veel te vroeg. W.A. liet wel een onovertroffen muzikale erfenis na. Wie was Mozart, een van de beroemdste componisten uit de muziekgeschiedenis?




*** Waarom wij uitgerekend vandaag aandacht aan hem besteden? Gewoon omdat Mozart medio september Die Zauberflöte voltooide. De première op 30 september 1791, vandaag 231 jaar geleden, dirigeerde hij nog zelf. Op sinterklaasavond 5 december overleed hij na een veel te kort leven.


* Samen met Ludwig van Beethoven en Joseph Haydn behoort Mozart tot de zogenoemde ‘Eerste Weense School’, ook wel de ‘Weense klassieken’ genoemd. Zonder dat zij daar weet van hadden weliswaar, want die riante klassering gebeurde pas lang na hun overlijden. Ook de nog vroeger overleden Franz Schubert wordt bij dit eliteteam gerekend.


* De veelzijdigheid van Mozart onderscheidde hem van andere componisten van toen en later. Hij schreef muziek in alle genres die in zijn tijd bekend waren en blonk uit in al deze muziektradities.


* Wolfgang Amadeus Mozart werd geboren op 27 januari 1756 in Salzburg. Zijn vader kwam uit een gegoede familie, waarvan hij  vervreemd raakte.


* Vader Leopold was in Salzburg een niet onverdienstelijke violist, componist (Kinderopera) en kapelmeester van het aartsbisschoppelijk orkest..


* Leopold trok al vrij vroeg met zijn wonderkinderen Nannerl en Wolfgang Amadeus op tournee om alom in Europa hun muzikale talent te laten bewonderen. Leopold zelf verdiende daar flink aan. In de jaren 1761-1766 speelde Mozart piano in Londen, Parijs, Den Haag, Wenen en München. Ook België deed hij aan. In Antwerpen speelde hij op het orgel van de kathedraal.


* Na afloop van die Europese tournee kreeg Wolfgang Amadeus in 1766 diverse opdrachten van het hof van Jozef II, de keizer-koster. Daar kwamen zijn niet-alledaagse talenten helemaal tot zijn recht.


* Uiteindelijk kwam Wolfgang Amadeus Mozart ook in dienst van het aartsbisschoppelijk orkest, met een bijhorend salaris. Dit betekende wel dat de kapel Mozart kon verplichten alleen voor het orkest in Salzburg op te treden. Dat leidde tot de verwachte spanningen.


* In 1777 nam Mozart ontslag uit het orkest en ging hij op reis, begeleid door zijn moeder. Zijn optredens leverden wel veel waardering op, maar weinig geld.


* En toen Mozart in 1782 , tegen de wil van zijn vader , huwde met Constanze Weber (met wie hij vier kinderen kreeg), kreeg Mozart het nog moeilijker. Vader Leopold trok de financiële ondersteuning aan zoon  in.


* Mozart was van plan om naar Praag te verhuizen maar de benoeming tot hofmusicus van de Oostenrijkse keizer zorgde ervoor dat Mozart – opnieuw voor een karig loon – in Wenen bleef.


* Tijdens zijn korte leven schreef Wolfgang Amadeus Mozart ruim 600 muziekcomposities, waaronder talloze meesterwerken die elke dag nog grijs gedraaid worden.


* Tot zijn meest bekende werken behoren “Ein kleine Nachtmusik”, “Piano Sonato 8”, “Requiem” (waarin hij de stijl van J.S Bach verwerkte) en “Symfonie 40”. Maar ook veel, heel veel andere werken zitten in de collectie van huidige muziekfanaten.


* Op 4 maart 1791 trad Mozart voor het laatst op. In de zomer van dat jaar voltooide hij zijn laatste opera “Die Zauberflöte”. Die was besteld door de Oostenrijkse artiest Emanuel Schikaneder (zie intro).


* Mozart werd flink ziek. Hij was zwaar overwerkt en leed aan depressies. Net voor de afronding van zijn meesterwerk “Requiem” – een geheim project voor de Oostenrijkse graaf Franz von Walsegg – stierf Wolfgang Amadeus Mozart. Het was 5 december 1791. Mozarts leerling, Carl Süssmayer maakte de partituur alsnog af.


* Over zijn doodsoorzaak is veel gediscussieerd. Vermoedelijk stierf hij aan een nierziekte of aan een zware infectie. Omdat er pest was in de stad en alles gauw gauw moest gebeuren, verscheen er niemand op Mozarts begrafenis. En omwille van de strenge gezondheidsredenen, afgekondigd door de overheid, belandde zijn lichaam in een anoniem massagraf. Zelfs dat werd de muziekwereld ontnomen.


* Na zijn dood dus geen toestanden à la Pierre Lachaise in Parijs, waar veel ‘beroemdheden’ een laatste rustplaats vonden. (ontleend bij diverse media)



			

		

		
		

			
							

		


	

		
	

		
		
de Steen van Rosetta
		
		
 

	
		
		
					

			
		

						
Op 27 september 1822 , vandaag 199 jaar geleden, maakt de Franse geleerde ‘Jean-François Champollion’ bekend dat hij de Steen van Rosetta heeft ontcijferd.


* De beroemde granieten steen werd in 1799 gevonden en bevat dezelfde tekst in drie verschillende talen. De steen is daarmee van groot belang voor de ontcijfering van hiërogliefen.


* Dat hiërogliefen bij de oude Egyptenaren horen is al eeuwen bekend, maar waar al die speciale tekens precies voor stonden, was lange tijd minder geweten. Bij het vertalen van de Egyptische hiërogliefen speelt de vondst van de Steen van Rosetta een erg grote rol.


* In 1799 vindt een officier in het Napoleontische leger in Egypte een steen met inscripties. Er worden wel vaker stenen met inscripties gevonden, maar deze steen is speciaal.


** Op de steen zijn niet alleen hiërogliefen te vinden, maar ook 32 regels demotische – en 54 regels Griekse tekst.


* De demotische taal was in het oude Egypte een soort volks- en handelstaal. De steen heeft een afmeting van 112 bij 76 centimeter en bevat dezelfde tekst in deze drie verschillende talen.


* Drieëntwintig jaar na de vondst van de steen slaagt de Franse geleerde Jean-François Champollion erin de steen te ontcijferen. Hij levert daarmee meteen de sleutel voor het vertalen van de hiërogliefen.


* Op de Steen van Rosetta is een decreet (verordening) van een priestersynode te vinden. Deze synode werd in 196 voor Christus in Memphis gehouden.


* Er worden onder meer afspraken gemaakt over belastingen, schenkingen aan tempels, maatregelen tegen overstromingen en het oprichten van beelden van de Egyptische koning Ptolemaeus V (203-180 v.Chr).


* De Steen van Rosetta is veruit het bekendste meertalige document dat van belang is geweest voor de ontcijfering van hiërogliefen. Tegenwoordig bevindt de steen zich in het British Museum in Londen.  (met dank aan Historiek)


 


Verder op 27 september:


    

  • 1821 – Mexico’s onafhankelijkheid wordt erkend na 11 jaar oorlog.
    • 

  • 

  • 1825 – Voor het eerst trekt een stoomlocomotief (de Locomotion No.1, bestuurd door George Stephenson), een passagierstrein.
    • 

  • 

  • 1854 – Het stoomschip Arctic zinkt met 300 mensen aan boord. Dit was de eerste grote ramp op de Atlantische Oceaan.
    • 

  • en …
    • 

  • 1997 – Bob Dylan treedt in Bologna op voor paus Johannes Paulus II.
    • 


















			

		

		
		

			
							

		


	


			  

					
1
…
3
4
5
6
7
…
15