Desiderius Erasmus

Alhoewel zijn geboortejaar niet helemaal zeker is, werd Erasmus in ieder geval geboren op een 28 oktober in de omgeving van Rotterdam.

* Desiderius Erasmus (±1467 – 1536) werd een befaamde Nederlandse filosoof en theoloog. “Niets is dwazer dan wijs te zijn op het verkeerde moment”…is één van zijn gevleugelde zinnen.

* In zijn boek Lof Der Zotheid beschrijft Erasmus op een satirische manier de dwaasheid van de mens. Toch legt hij in zijn filosofische werken juist de nadruk op het belang van het individu.

* Zijn vader was een priester, waardoor Erasmus als een onwettig kind werd beschouwd. Op twintigjarige leeftijd deed hij zijn intrede in een klooster en in 1492 (toen Columbus ‘onwetend’ Amerika ontdekte) werd hij priester gewijd.

* Na zijn opleiding begon Erasmus met het vertalen van Griekse teksten en het publiceren van theologische en filosofische processen.

** In 1512 publiceerde hij Lof der Zotheid, een satire over de kortzichtigheid en dwaasheid van de mens.

* De theologische werken van Erasmus richtten zich op tolerantie en het belang van individuele vrijheid. De afwezigheid daarvan in de leer van Maarten Luther maakte dat Erasmus zich afkeerde van het  protestantisme.

* Erasmus is de katholieke kerk altijd trouw gebleven en nam in 1524 stelling tegen de Duitse kerkhervormer Maarten Luther, maar meende , net als Luther dat het door corruptie geteisterde kerkelijke gezag in Rome moest veranderen.

* Erasmus had hiervoor eerder gepleit dan Luther. Door sommigen wordt hij daardoor gezien als de aanstichter van de hervormingsbeweging.

* Erasmus overleed op 12 juli 1536 in Basel. Tot op vandaag wordt hij beschouwd als een van de belangrijkste Nederlandse geleerden uit de Middeleeuwen.

Toegift …

*** ANDERLECHT – De Brusselse gemeente Anderlecht heeft meer te bieden dan een potje voetbal. In het oude centrum, niet ver van de gotische kapittelkerk en het begijnhof, ligt een droom van een huis. Hier leefde van juni tot oktober 1521 de ,,prins der humanisten”, Desiderius Erasmus.

*** ERASMUS kwam naar Anderlecht om de intriges en het geroddel van de theologische faculteit in Leuven te ontvluchten. Het verblijf van Erasmus in Anderlecht bleef in de herinnering hangen. Beroemdheden als Umberto Eco, Henry Kissinger en Laura Bush kwamen een kijkje nemen in zijn huis.

*** BOVENAL is dit huis een oase van rust in de Brusselse heksenketel. In de heldere vertrekken van het Erasmushuis lijkt de tijd stil te staan.

*** ACHTER de kruidentuin ligt een ,,filosofische tuin” met werken van hedendaagse kunstenaars. Latijnse wijsheden zoals Festina lente (haast u langzaam – abdij Tongerlo) drijven er op het water in sierlijke bassins. .

*** IN ZIJN TIJD werd Erasmus zowel geëerd als verketterd. De theoloog kwam op tegen de misbruiken van kerkelijke gezagsdragers, tegen het gesjacher met aflaten en het gebedel van de monniken.

*** HIJ BEWONDERDE de Oudheid en zag in dat de herontdekking van Griekse en Latijnse manuscripten nieuw licht kon werpen op de Bijbel en op de geschriften van de kerkvaders.

*** SOMMIGEN zeiden dat de grote voorman van het protestantisme, Maarten Luther, de eieren uitbroedde die Erasmus gelegd had.

*** In Anderlecht werkte Erasmus ook aan de derde editie van zijn vertaling van het Nieuwe Testament. Die werd door de kerkelijke overheid met het grootste wantrouwen bekeken.

*** De ironie wil dat Erasmus, die Leuven had moeten verlaten omdat de professoren hem te lutheraans vonden, uiteindelijk uit Bazel zou vluchten omdat hij er zich bedreigd voelde als rooms-katholiek.

*** DE TIJD VAN Erasmus was een bewogen periode waarin middeleeuwse vormen en denkbeelden moesten wijken voor de nieuwe inzichten van de Renaissance. Maar … de kerk was nog alomtegenwoordig.

*** DURER, de grote Duitse kunstenaar, wachtte vijf jaar om een schets in een gravure om te zetten. Toen Erasmus eindelijk het werk te zien kreeg, noteerde hij schamper: Nil simile Ik lijk er nog niet op!

*** PIJNLIJKER dan een mislukt portret was de censuur op Erasmus’ werk. In het Erasmushuis liggen verscheidene uitgaven waarin hele passages onleesbaar zijn gemaakt. Het vrije woord was toen nog een verre droom.

** vandaag 28.10 in De Standaard …De zwarte dood…

(diverse bronnen)