1 april

april 1, 2022 Ludo

Vandaag is het 1 april, de vierde maand reeds van een jaar dat weer niet onopgemerkt in de nevelen van de tijd zal verdwijnen.

* Op deze speciale dag mocht (mag) je anderen voor de gek houden. Mensen haalden (halen) grote en kleine grappen met elkaar uit.

* Vijf -, zes jaar geleden viel dat gebruik zowat stil. De media, die vroeger dapper meededen, laten zich niet meer horen op 1 april.

* Onwillekeurig denk ik dan terug aan mijn Belang-periode in de jaren ’80 van vorige eeuw. De Limburgse krant pakte die 1 april uit met het sensationele bericht dat de nieuwe brug over … helemaal was doorgezakt. De foto sprak boekdelen. De vroege vogels spoedden zich naar het onheil , met een lichte ontgoocheling tot gevolg. De meesten hielden zich wel van de domme tegen nieuwe kandidaten die nog moesten gefopt worden. En dat waren er nog echt veel. De brugaffaire was jaren later nog onderwerp van gesprek rond 1 april , maar tot een stunt als deze kwam het nooit meer in Hasselt.

* In onze moderne maatschappij is blijkbaar geen plaats meer voor ‘flauwe grappen’ waarin vaak een loopje werd genomen met personen en instellingen. Geen krant die zich nog waagt aan iets dat verlies van lezers tot resultaat heeft. We zijn met zijn allen vlugger op onze teen getrapt dan vroeger. (foto … aprilvis)

* Veel, veel erger nog beleven we vandaag een hectische tijd waarin geen plaats meer is voor grollen en grappen. Alleen de angst regeerde in de vorige jaren en legde het normale leven zowat stil. Als bovendien de massakiller met de naam covid-19 of corona met dodelijk precisie op je familie inhakt, is alle rede zoek. Gelukkig lijkt die moordenaar op zijn retour te zijn.

Toch nog even dit … een bondige geschiedenis van het vroegere 1-aprilgebruik …

* 1 april gaat terug tot in de 16e eeuw en 1562. Toen besloot Paus Gregorius dat er een kalender moest komen die precies gelijk liep met de zon. Vanaf dat moment begon het jaar niet langer op 1 april, maar op 1 januari.

* De communicatie verliep nog erg stroef in die tijden. Het verhaal gaat dat veel mensen niet wisten dat er een nieuwe datum voor Nieuwjaar was. Die bleven dus braaf feestvieren op 1 april van het nieuwe jaar. Wat voor attente anderen een prima aanleiding was om de feestvierders uit te lachen en voor de gek te houden.

* 1 april heeft ook te maken met Den Briel en de Spaanse hertog Alva. Op die dag in 1572 verloor Alva immers zijn Briel (bril in de volkstaal) tegen het geuzenleger van opstandige kasteelheren en hun al dan niet gedwongen aanhangers.

* Men zocht ook verklaringen van het wisselvallige aprilweer en parallellen gezien in de Germaanse mythologie of in de Bijbelse geschiedenis. In verschillende landen zijn ook wel nationale gebeurtenissen aangevoerd als begin van de traditie.

* Antropologen wezen op de functie van 1 april als bijzondere dag op de jaarkalender. De oude agrarische samenleving was afhankelijk van de wisseling van seizoenen. 1 april zou dan als de eerste dag van de eerste volle lentemaand gevierd zijn met grappen.

* In Frankijk heet 1 april “poisson d’avril”. In Engelstalige landen wordt het “April Fool’s Day” genoemd. De Duitsers spreken van “Narrentag” en de Russen hebben het over “Dyen’ Doeraka,” letterlijk vertaald: de dag van de dommerik. In Vlaanderen heet een geslaagde 1 aprilgrap “een aprilvis”.